کرمان رصد - زومیت / طوفان‌های زیرآبی قدرتمند، لایه‌ی یخی محافظ «یخچال روز قیامت» را از پایین ذوب می‌کنند؛ پدیده‌ای که می‌تواند سرعت افزایش سطح دریاها را تغییر دهد.
جریان‌های آبی پرتلاطم و پنهان در اعماق اقیانوس، در حال ذوب‌کردن یخ‌تاق عظیمی هستند که از یخچال توایتز، معروف به یخچال روز قیامت در جنوبگان محافظت می‌کند. این وضعیت، زنگ خطر را برای دانشمندان به صدا درآورده و نشان می‌دهد که شاید خطر افزایش سطح دریاها را کمتر از حد واقعی برآورد کرده‌اند.
طوفان‌های زیرسطحی در واقع گرداب‌های قدرتمند زیر آب هستند که عرضشان گاهی به 10 کیلومتر می‌رسد. این پدیده زمانی شکل می‌گیرد که توده‌های آب با دما و چگالی متفاوت به هم می‌رسند و برخوردشان چرخشی شبیه طوفان‌های جوی ایجاد می‌کند. همان‌طور که طوفان‌های سطحی از دل اقیانوس شکل می‌گیرند و رو به خشکی حرکت می‌کنند، بخشی از این گرداب‌های زیرسطحی نیز مسیرشان را به سمت ساحل ادامه می‌دهد. در جنوبگان، ساحل بیشتر از یخ‌تاق‌ها تشکیل شده است؛ سازه‌های عظیم و شناور یخچال‌ها که ده‌ها کیلومتر در دریا امتداد پیدا می‌کنند.
بازار ![]()
به‌گزارش نیوساینتیست، پژوهشی تازه که توسط ماتیا پوینلی از دانشگاه کالیفرنیا در ارواین رهبری شده، برای نخستین بار تأثیر «طوفان‌های زیرآبی» را در مقیاس یک یخ‌تاق کامل اندازه‌گیری کرده است. نتایج شگفت‌انگیز بود: مدل‌سازی‌ها نشان داد این پدیده طی 9 ماه، مسئول حدود یک‌پنجم کل ذوب یخ در ناحیه‌ی توایتز و پاین آیلند، یخچال مجاورش، بوده است.
اهمیت یافته‌ها زمانی مشخص می‌شود که بدانیم یخ‌تاق‌ها مانند یک ضربه‌گیر غول‌پیکر عمل می‌کنند و مانع از لغزش سریع یخچال‌ها به درون دریا می‌شوند. یخچال توایتز که به دلیل ابعاد و تأثیر بالقوه‌اش بر سطح آب‌های جهان به یخچال روز قیامت مشهور شده است، در حال حاضر سالانه 50 میلیارد تن یخ از دست می‌دهد. فروپاشی کامل این یخچال به‌تنهایی می‌تواند سطح دریاها را تا حدود 65 سانتی‌متر بالا ببرد.
اما طوفان‌های زیر سطح آب چگونه یخ را ذوب می‌کنند؟ در آب‌های اطراف جنوبگان، لایه‌ای از آب سرد و شیرین نزدیک سطح، روی لایه‌ای از آب گرم‌تر و شورتر در اعماق قرار دارد. وقتی یک گرداب زیر یخ‌تاق به دام می‌افتد، حرکت چرخشی آن آب سرد سطحی را به اطراف می‌راند و باعث می‌شود آب گرم و شور از اعماق به بالا کشیده شود و مستقیماً با کف یخ‌تاق برخورد و آن را ذوب کند.
فروپاشی کامل یخچال روز قیامت سطح دریاها را تا حدود 65 سانتی‌متر بالا می‌برد.
فرآیند طوفان چرخه‌ی بازخوردی خطرناکی نیز ایجاد می‌کند. آب شیرین و سردی که از ذوب یخ آزاد می‌شود، با آب گرم و شور زیرین ترکیب می‌شود و به چرخش گرداب شدت می‌بخشد. این چرخش قوی‌تر، آب گرم بیشتری را به سمت بالا می‌کشد و در نتیجه، ذوب یخ با سرعت بیشتری ادامه پیدا می‌کند.
یافته‌های پژوهش با مشاهدات دیگر نیز همخوانی دارد. کترین هنکاک از دانشگاه ایالتی فلوریدا، در پژوهشی دیگر داده‌های شناوری را تحلیل کرد که در سال 2022 در یک گرداب بزرگ‌تر زیر زبانه‌ی یخی «استنکومب ویلز» گیر افتاده بود. او می‌گوید: «داده‌ها نشان می‌دهند که چرخیدن یک گرداب در زیر یخ‌تاق پدیده‌ای مهم است.» او می‌افزاید که پدیده در مقیاس‌های مختلف رخ می‌دهد و نقش توده‌های چرخشی آب در ذوب یخ‌ها نیز بسیار چشمگیرتر از تصورات پیشین است.
با گرمایش جهانی و افزایش حجم آب‌های ناشی از ذوب یخ‌ها که به اقیانوس می‌ریزد، انتظار می‌رود طوفان‌های زیرسطحی نیز شدیدتر و پرتعدادتر شوند. این امر می‌تواند به این معنا باشد که سرعت افزایش سطح دریاها در دهه‌های آینده، بسیار بیشتر از مدل‌های فعلی خواهد بود و جهان باید خود را برای آینده‌ای با سواحل متفاوت آماده کند.
پژوهش در نشریه‌ی Nature Geosciences منتشر شده است.