کرمان رصد - فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کره جنوبی پس از جلب حمایت اولیه ترامپ برای ساخت زیردریایی هسته‌ای، با اختلاف‌های جدی درباره محل ساخت و تأمین سوخت مواجه است. سئول برای تقویت بازدارندگی در برابر کره شمالی و چین خواهان غنی‌سازی بومی اورانیوم است، اما محدودیت‌های دیرینه واشنگتن مانع اصلی است. هم‌زمان، بحث‌های داخلی درباره رسیدن به «آستانه هسته‌ای» شدت گرفته و طرح زیردریایی‌ها به نمادی از شکاف میان جاه‌طلبی هسته‌ای سئول و ملاحظات راهبردی آمریکا تبدیل شده است.
چو سانگ هون - روزنامه نیویورک تایمز| مقام‌های کرهٔ جنوبی ماه گذشته، با اعطای عالی‌ترین نشان ملی و یک نسخهٔ بازسازی‌شده از تاجی طلایی، توانستند رضایت دونالد ترامپ را جلب کنند. اما تنها یک روز بعد، او میزبانان خود را با تصمیمی غیرمنتظره غافلگیر کرد: موافقت با رؤیای دیرینهٔ سئول برای دستیابی به زیردریایی‌های تهاجمی با نیروی هسته‌ای. با وجود این، مسیر دو کشور برای اجرای این طرح همچنان ناهموار و پیچیده باقی مانده است. مهم‌ترین اختلاف‌ها دربارهٔ محل ساخت زیردریایی‌ها و نحوهٔ تأمین اورانیوم غنی‌شدهٔ مورد نیاز برای سوخت آن‌ها هنوز حل نشده است.
زیردریایی‌های هسته‌ای؛ هدیهٔ سیاسی سئول و چراغ سبز غیرمنتظرهٔ ترامپ
ریشهٔ این محدودیت‌ها به دههٔ 1970 بازمی‌گردد؛ دورانی که واشنگتن در ایجاد صنعت انرژی هسته‌ای کرهٔ جنوبی مشارکت کرد، اما شرطی اساسی گذاشت: سئول بدون تأیید آمریکا، حتی برای اهداف کاملاً صلح‌آمیز، حق غنی‌سازی اورانیوم نخواهد داشت. ماه گذشته، در شهر گیئونگجو، رئیس‌جمهور لی جائه‌میونگ استدلالی مطرح کرد که ظاهراً برای ترامپ قانع‌کننده بود. او تأکید کرد که کرهٔ جنوبی برای تقویت توان دفاعی‌اش در برابر تهدیدهای کرهٔ شمالی و چین و همچنین برای کاهش فشار بر نیروهای آمریکایی، به زیردریایی‌های تهاجمی با نیروی هسته‌ای نیاز دارد. با این حال تصریح کرد که سئول برای تأمین سوخت این زیردریایی‌ها ناگزیر از حمایت واشنگتن است.
کرهٔ جنوبی اکنون ناوگانی از زیردریایی‌های دیزلی ساخت داخل را در اختیار دارد؛ ناوگانی که به گفتهٔ کارشناسان، توان انجام مأموریت‌های حیاتی در اطراف شبه‌جزیرهٔ کره را دارد. با این حال، سئول گام در مسیر گذار به زیردریایی‌های هسته‌ای گذاشته است؛ شناورهایی که نسبت به نمونه‌های دیزلی از ماندگاری طولانی‌تر در زیر آب و سرعت بیشتری برخوردارند. دولت کرهٔ جنوبی تأکید کرده است که این زیردریایی‌ها حامل هیچ‌گونه سلاح هسته‌ای نخواهند بود. در حال حاضر تنها شمار محدودی از کشورها در جهان از چنین توانمندی‌ای برخوردارند: ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و هند.
سوخت؛ گره کور جاه‌طلبی هسته‌ای سئول در مسیر زیردریایی‌های اتمی
«بزرگ‌ترین مانع، نحوهٔ تأمین سوخت بوده است.» این جمله را وون جونگ-ده، رئیس ادارهٔ تدارکات وزارت دفاع کرهٔ جنوبی، در نشست کابینهٔ ماه جاری مطرح کرد؛ اظهارنظری که بار دیگر نشان می‌دهد اختلاف بر سر سوخت هسته‌ای همچنان در مرکز مناقشه قرار دارد. مسألهٔ سوخت یکی از محورهای اصلی اختلاف در توافق تجاری و امنیتی‌ای بود که ماه گذشته در شهر گیئونگجو نهایی شد. با وجود انتشار یک برگهٔ اطلاع‌رسانی مشترک از سوی دو کشور در هفتهٔ گذشته، پرسش‌های کلیدی همچنان بی‌پاسخ باقی مانده است.
سیاست دیرینهٔ واشنگتن در منع سئول از غنی‌سازی اورانیوم یا بازفرآوری سوخت مصرف‌شده، بخشی از راهبرد آمریکا برای مهار فناوری‌های حساس مرتبط با تولید سوخت مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است. این محدودیت در حالی پابرجاست که کرهٔ جنوبی اکنون ناوگانی شامل 26 رآکتور هسته‌ای فعال دارد و همگی آن‌ها با سوخت وارداتی کار می‌کنند. اما امروز سئول به‌دنبال غنی‌سازی بومی اورانیوم است تا زنجیرهٔ تأمین سوخت خود را مستقل سازد و امنیت انرژی کشور را تضمین کند. علاوه بر این، کرهٔ جنوبی با کمبود جدی ظرفیت ذخیره‌سازی پسماند هسته‌ای در بسیاری از نیروگاه‌ها مواجه است و به همین دلیل به دنبال بازفرآوری سوخت مصرف‌شده برای استفادهٔ مجدد و کاهش حجم ضایعات است.
در فضای سیاسی و امنیتی کرهٔ جنوبی، حامیان غنی‌سازی اورانیوم دلایل دیگری نیز مطرح می‌کنند. آن‌ها استدلال دارند که کشور باید مانند ژاپن و آلمان به «آستانهٔ هسته‌ای» برسد؛ یعنی برخورداری از ظرفیت فنی لازم برای تولید سریع سلاح هسته‌ای، در صورتی که دولت به این جمع‌بندی برسد که دیگر نمی‌توان به تعهد واشنگتن برای محافظت در برابر تهدیدهای احتمالی کرهٔ شمالی اعتماد کرد یا این‌که هزینه‌های باقی‌ماندن زیر «چتر هسته‌ای» آمریکا بیش از حد بالا رفته است.
این در حالی است که واشنگتن طی دهه‌ها تلاش کرده است تمایل متحدانش به دستیابی به چنین توانمندی پنهانی را مهار کند و آن‌ها را در چارچوب چتر هسته‌ای خود نگه دارد؛ رویکردی که نه‌تنها مدیریت بحران‌های منطقه‌ای را برای آمریکا آسان‌تر می‌کند، بلکه اهرمی ارزشمند در روابط دوجانبه برایش فراهم می‌آورد.
آستانه هسته‌ای؛ استدلال پنهان پشت زیردریایی‌های اتمی سئول
سونگ مین‌سون، وزیر خارجهٔ پیشین کرهٔ جنوبی می‌گوید بحث‌های گسترده پیرامون زیردریایی‌های هسته‌ای تنها سطح ماجرا را نشان می‌دهد و در واقع ریشه در نیاز عمیق‌تری دارد: ضرورت رساندن کرهٔ جنوبی به «آستانهٔ هسته‌ای» برای تقویت گزینه‌های دیپلماتیک کشور. او استدلال می‌کند که اگر سئول توان غنی‌سازی اورانیوم برای نیروگاه‌های هسته‌ای خود را به دست آورد، مسئلهٔ سوخت زیردریایی‌های هسته‌ای نیز خودبه‌خود حل خواهد شد. سونگ تاکید می کند: « اگر کرهٔ جنوبی به آستانهٔ هسته‌ای برسد و امکان هسته‌ای‌شدن را داشته باشد، در شرایط تداوم تهدیدهای فعلی، چین ناچار به مهار کرهٔ شمالی می‌شود. همچنین آمریکا را وادار می‌کند چتر هسته‌ای خود را تقویت کند و مهم‌تر از همه، اعتماد مردم کرهٔ جنوبی به امنیت ملی‌شان افزایش می‌یابد.»
در برگهٔ اطلاع‌رسانی مشترکی که هفتهٔ گذشته منتشر شد، موضوع سوخت هسته‌ای با عباراتی مبهم مطرح شده است. آمریکا پذیرفته از «فرایندی که به» غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم در کرهٔ جنوبی برای اهداف صلح‌آمیز «منجر خواهد شد» حمایت کند؛ البته مشروط به این‌که این اقدامات مطابق قوانین آمریکا و پیمان‌های دوجانبهٔ موجود باشد. واشنگتن همچنین موافقت کرده «راه‌هایی برای تأمین سوخت» زیردریایی‌های هسته‌ای کرهٔ جنوبی بررسی کند، بدون آن‌که روشن سازد این زیردریایی‌ها در نهایت کجا ساخته خواهند شد. لی بیونگ-چول، تحلیلگر مؤسسهٔ مطالعات خاور دور در سئول، این رویکرد را «راه‌حلی مُسکن» توصیف می‌کند.
کرهٔ جنوبی که از امضاکنندگان معاهدهٔ عدم‌گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، همچنان اعلام می‌کند قصد ساخت بمب اتم ندارد. با این حال، رشد پیوستهٔ زرادخانهٔ هسته‌ای کرهٔ شمالی و تهدیدهای فزایندهٔ این کشور موجب شده خواست عمومی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای یا دست‌کم زیردریایی‌های با پیشران هسته‌ای در سئول به‌طور محسوسی افزایش یابد. کرهٔ شمالی نیز در ماه مارس، از بدنهٔ آنچه «زیردریایی هسته‌ای در حال ساخت» خواند، پرده برداشت و نگرانی‌ها را دوچندان کرد.
ماه گذشته، رئیس‌جمهور لی در حاشیهٔ نشست آسیا–اقیانوس آرام، در دیدار با ترامپ بر وفاداری کامل کشورش به واشنگتن تأکید کرد—از سرمایه‌گذاری صدها میلیارد دلاری سئول در آمریکا گرفته تا خرید گستردهٔ تسلیحات آمریکایی. سپس، خواستهٔ اصلی خود را بی‌پرده مطرح کرد. او در نشست 29 اکتبر خطاب به ترامپ گفت: «توانایی ما برای تعقیب زیردریایی‌ها در آب‌های نزدیک کرهٔ شمالی یا چین محدود است، زیرا زیردریایی‌های دیزلی از نظر توان ماندگاری زیر آب عقب‌تر هستند. اگر با تأمین سوخت موافقت کنید، ما با فناوری‌های خود چند زیردریایی مجهز به سلاح‌های متعارف خواهیم ساخت و آن‌ها را برای دفاع از آب‌های شرق و غرب شبه‌جزیرهٔ کره به‌کار خواهیم گرفت. این کار بار ارتش آمریکا را به‌طور قابل‌توجهی کاهش خواهد داد.»
وعدهٔ ناگهانی ترامپ؛ از چراغ سبز تا بن‌بست صنعتی
روز بعد، دونالد ترامپ مقام‌های کرهٔ جنوبی را با این اعلام غافلگیر کرد که با ساخت زیردریایی‌های هسته‌ای توسط سئول موافقت کرده است. اما جملهٔ بعدی او فضای جلسه را به‌کلی دگرگون ساخت: کرهٔ جنوبی باید این زیردریایی‌ها را «در کشتی‌سازی‌های فیلادلفیا» بسازد. این در حالی است که مجموعهٔ کشتی‌سازی‌های فیلادلفیا نه امکانات لازم برای ساخت زیردریایی هسته‌ای دارند و نه نیروی انسانی متخصص برای چنین پروژه‌ای. صنعت کشتی‌سازی آمریکا حتی برای عمل به تعهدات فعلی خود، یعنی ساخت سالانهٔ دو زیردریایی کلاس «ویرجینیا» برای نیروی دریایی، با کمبود ظرفیت جدی مواجه است.
اگر کرهٔ جنوبی بخواهد زیردریایی‌های هسته‌ای خود را در فیلادلفیا طراحی و سپس به کشور منتقل کند، باید سال‌ها زمان و میلیاردها دلار برای ایجاد تأسیسات جدید سرمایه‌گذاری کند و علاوه بر این، مجموعه‌ای از موانع نظارتی آمریکا را پشت سر بگذارد. وی سونگ‌لَک، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور لی، روز جمعه یادآور شد: «تمام گفت‌وگوهای ما بر این پیش‌فرض استوار بود که زیردریایی‌های هسته‌ای در داخل کرهٔ جنوبی ساخته خواهند شد. آنچه ما از ایالات متحده درخواست کردیم، همکاری در تأمین سوخت بود.» با این حال، برخی تحلیلگران تأکید می‌کنند که ساخت زیردریایی هسته‌ای در داخل کشور نیز هزینه‌هایی سنگین به‌دنبال دارد؛ هزینه‌هایی که از نگاه آن‌ها بهتر است صرف توسعهٔ توانمندی‌های دفاعی دیگر از جمله پهپادهای زیرآبی بدون‌سرنشین—شود. به گفتهٔ این گروه، با بودجهٔ موردنیاز برای ساخت یک زیردریایی هسته‌ای، سئول می‌تواند چندین زیردریایی دیزلی تولید کند که این برای محافظت از مرزهای دریایی نسبتاً محدود شبه‌جزیرهٔ کره گزینه‌ای کم‌هزینه‌تر و کارآمدتر می باشد.
بازار ![]()