پرستار نداریم

کرمان رصد - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سازمان نظام پرستاری درباره نبود و کاهش شدید پرستار در کشور هشدار جدی داد
بازار
یوســف رحیمــی، نایب رئیس اول شــورای عالی نظام پرســتاری، در تازه ترین گفت وگو با ایسنا هشدار داد که به رغم تربیت ســالانه حدود 15هزار پرســتار، بخش قابل توجهی از آنها وارد نظام خدمات رســانی نمی شوند. او می گوید «آمار و ارقام بیانگر این اســت که سالانه 15هزار نفر در رشته پرستاری دانش آموخته می شــوند اما تمام این افراد بنا به دلایل مختلف مانند مهاجرت، خودخواســته و عــدم برگزاری آزمون اســتخدامی وارد عرصه خدمت رســانی نمی شوند». به عبارت دیگر فارغ التحصیلان پرســتاری یا بــرای زندگی بهتر به خارج می روند یا به مشاغل دیگری مانند خدمات زیبایی روی می آورند و «در حال از دست دادن منابع و سرمایه خود هستیم.» رحیمی
تاکید می کند که نگهداشت نیرو در عمق بحران قرار دارد و یادآور می شود که در آزمون استخدامی اخیر، گروه پرستاری حتی کمتر از سهمیه تعیین شــده، اقدام کرده اند. او می گوید «هنگامی که یک بخش بیمارســتانی به دلیل کمبود پرستار تعطیل می شود، خدمات در اختیار مردم قــرار نمی گیرد». همچنین به وضعیت حقوق پرستاران اشاره کرده و با بیان اینکه حقوق پایه حدود 18 میلیون تومان است (با تعرفه ها تا 24میلیون) گفته این مبلغ برای زندگی در شهرهای بزرگ «ناچیز و نامناسب» است.
واقعیت های آماری: تعداد، نسبت و مهاجرت
آمارها گواه وخامت اوضاع اســت. طبق اســتانداردهای جهانی سازمان بهداشت به ازای هر هزار نفر جمعیت باید 5تا 6پرستار وجود داشته باشد اما در ایران این نسبت فقط حدود 2تا 2.5نفر اســت. فاصله چشــمگیر به معنای فشار کاری مضاعف و کاهش کیفیت مراقبت هاســت. گزارش ها حاکی است هر پرستار ایرانی بهطور متوسط باید همزمان به 10تا 15 بیمار رسیدگی کند، در حالی که اســتاندارد جهانی حدود 3 تا 4بیمار است. این کمبود شدید به اضافه کاریهای اجباری فراوان منجر شده و باعث فرسودگی شغلی پرستاران می شود؛ به طوری که به گفته کارشناســان، فرسودگی شغلی پرستاران
ایرانی به طور معنــاداری بالاتر از میانگین جهانی اســت. از ســوی دیگر، برآوردها حاکی است بیش از 100هزار نفر نیروی پرســتاری در کشور کم اســت. در مقابل این حجم کمبود، هر ساله تعداد زیادی پرستار تحصیل کرده یا مشغول کار نمی شوند یا به طــور کامل مهاجرت می کنند. مقامات وزارت بهداشــت گــزارش داده اند که در ســال 1402حدود 587پرســتار برای مهاجرت اقدام کرده اند؛ در همین مدت 1,590نفر ترک خدمت دولتی و 456نفر استعفا داده اند. به بیان معاون پرستاری وزارت بهداشــت، «استعفا از مهاجرت پرستاران پیشی گرفته» است.
علاوه بر این، اتحادیه پرســتاران و رسانه های تخصصی گزارش کرده اند که ســالانه نزدیک به 3000نفر از کادر پرستاری کشور مهاجــرت می کنند و هیچ افزایشــی در جــذب نیروی جدید متناسب با این آمار انجام نمی شود.
چرا با بحران نیروی انسانی مواجه شدیم؟
بحران نیروی انســانی پرســتاری در ایران ناشــی از ترکیبی از عوامــل ســاختاری و کوتاه مدت اســت. دســتمزد پایین، اضافه کاری های فراوان و مشــکلات معیشتی باعث مهاجرت پرســتاران به کشــورهای خلیج فارس و اروپایی میشــود، در حالی که متوســط حقــوق 24میلیون تومانی بــرای زندگی در کلان شــهرها ناکافی است. علاوه بر این برخی پرستاران پس از فارغ التحصیلی به مشاغل جذاب تر و پردرآمدتری مانند خدمات زیبایی یا کلینیک های خصوصی روی می آورند. محدودیت های استخدامی و کمبود جذب فارغ التحصیلان نیز منجر به بیکاری و هدررفت ظرفیت های آموزشــی می شود. فشــار کاری بالا، شــیفت های طولانی، فرســودگی شــغلی و تاخیر در پرداخت مطالبات همراه بــا ضعف مدیریتی و حمایــت ناکافی، انگیزه پرستاران را کاهش داده و آنان را به ترک خدمت یا مهاجرت سوق می دهد. کمبود نیروی پرستاری، پیامدهای جدی برای بیماران و نظام سلامت دارد. بخش هایی از بیمارستانها به دلیل کمبود پرستار تعطیل شده و بیماران بدون مراقبت می مانند، در حالی که مسئولیت همزمان چند بیمار برای یک پرستار، خطر خطاهای پزشکی و کاهش کیفیت درمان را افزایش می دهد. فشار کاری بالا و اضافه کاری اجباری موجب فرسودگی و مشکلات روانی پرســتاران می شود و انگیزه نیروی باقی مانده را کاهش می دهد. این شــرایط همچنین اعتماد عمومی به نظام سلامت را تضعیف کرده و بی رضایتی اجتماعی را تشدید میکند.
پرستاران چه می خواهند؟
طی سال های اخیر، پرستاران مطالبات مشخصی را مطرح کرده اند؛ از جمله اصلاح تعرفه خدمات، افزایش فوق العاده ها و اضافه کاری متناسب با تورم، اجرای استاندارد نسبت پرستار به تخت در اســتخدام نیروهای جدید و بهبود شرایط رفاهی و شغلی آنان. اجرایی نشدن این مطالبات (حتی وعده های رئیس دولت گذشته) بر نارضایتی و مهاجرت افزوده است. در این میان، مســئولان نظام پرســتاری خواستار اقدام عاجل دولت و وزارت بهداشــت شــده اند. رحیمی خطاب به حاکمیت تاکید می کند که نگاهی ویژه به شــغل پرستاری ضروری اســت: «حاکمیت باید به پرستاری توجه کند و با نگاهی ویژه برای این گروه جذابیت ایجاد کند تا پرســتاران خانه نشــین و افرادی که در مشاغل کاذب هستند به عرصه خدمت برگردند.» سیاست های کلان می تواند شامل افزایش بودجه پرســتاری، ترمیم حقوق معوقه، تســهیل استخدام نیروی جدیــد مطابق اســتانداردهای بین المللی و تضمین مطالبات شــغلی باشــد. فعالان حوزه سلامت بر این نکته تاکید دارند که «باید تا روز پرســتار حداقل دو یا سه مشکل مهم پرستاران حل شود، در غیر این صورت نظام سلامت با چالش بزرگی مواجه می شود.