کرمان رصد - ایسنا / کارشناسان تغذیه سال‌هاست به دنبال یافتن راهکارهایی برای بهبود سلامت انسان از طریق اصلاح رژیم غذایی هستند. یکی از ترکیباتی که اخیراً توجه زیادی به خود جلب کرده، نوعی نشاسته خاص است که ویژگی‌های جالبی برای بدن دارد.
کربوهیدرات‌ها بخش اصلی غذای روزانه ما را تشکیل می‌دهند و تقریباً نیمی از کالری مصرفی انسان از این گروه مواد تأمین می‌شود. از میان کربوهیدرات‌ها، نشاسته‌ها سهم قابل‌توجهی دارند؛ اما همه نشاسته‌ها رفتار یکسانی در بدن ندارند. برخی از آن‌ها سریع هضم می‌شوند و قند خون را به‌سرعت بالا می‌برند، درحالی‌که برخی دیگر مانند نشاسته مقاوم دیرتر تجزیه می‌شوند و شباهت زیادی به فیبر غذایی دارند. همین تفاوت باعث شده است که پژوهشگران نگاه ویژه‌ای به این ترکیب داشته باشند. نشاسته مقاوم به‌طور طبیعی در موادی مثل غلات کامل، حبوبات، موز نارس و سیب‌زمینی خام وجود دارد و حتی می‌توان آن را با روش‌های صنعتی نیز تولید کرد.
بازار ![]()
ویژگی مهم نشاسته مقاوم این است که به دلیل ساختار خاص خود، در معده و روده کوچک هضم نمی‌شود و به همان صورت به روده بزرگ می‌رسد. در این بخش از دستگاه گوارش، میکروب‌های مفیدی که در روده زندگی می‌کنند، این ترکیب را تخمیر کرده و موادی با اثرات مثبت برای بدن آزاد می‌کنند. این فرآیند می‌تواند به بهبود سلامت روده، کاهش قند خون بعد از غذا، ایجاد حس سیری طولانی‌تر، کنترل اشتها، و حتی کاهش کلسترول کمک کند. بنابراین، محققان طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند بررسی کنند که آیا این ترکیب می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های متابولیکی و گوارشی کمک کند یا خیر.
در همین راستا، هادی عبدالله‌زاد، دانشیار علوم تغذیه در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه با همکاری پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، مطالعه‌ای مروری انجام داده‌اند که در آن نتایج تحقیقات متعدد درباره اثرات نشاسته مقاوم با میزان بالای آمیلوز مرور شده است. این پژوهش به‌طور خاص به بررسی فواید و کاستی‌های نوعی از نشاسته مقاوم پرداخته است که به دلیل ساختار متفاوت خود، تأثیر ویژه‌ای بر سلامت دارد.
روش این پژوهش مبتنی بر مرور مقالات علمی منتشرشده بوده است. پژوهشگران با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط، مقالات علمی موجود در پایگاه‌های اطلاعاتی بین‌المللی مانند PubMed، Scopus و Web of Science را بررسی کردند. این مقالات شامل مطالعات انسانی و حیوانی بودند که تا ابتدای مارس 2024 منتشر شده بودند. بنابراین یافته‌های به‌دست‌آمده حاصل بررسی مجموعه بزرگی از شواهد علمی بوده است.
نتایج نشان دادند که نشاسته مقاوم نوع 2 که میزان بالایی آمیلوز دارد (HAM-S)، به دلیل ساختار خاص خود نمی‌تواند به‌طور کامل در بدن هضم شود. همین ویژگی باعث شده است که مصرف آن به‌طور وابسته به میزان دریافتی، بر عواملی مانند کنترل اشتها، احساس سیری، پیشگیری از چاقی و بهبود برخی فرآیندهای متابولیکی اثر بگذارد. همچنین این ترکیب می‌تواند ترکیب میکروبی روده را تغییر داده و از این طریق به سلامت دستگاه گوارش و عملکرد کلیه‌ها کمک کند.
بااین‌حال، نتایج تمام مطالعات یکسان نبود. در حالی که برخی پژوهش‌ها نشان دادند رژیم‌های غذایی غنی از این نوع نشاسته بر سلامت قلب و عروق تأثیر چشمگیری ندارند، دیگر تحقیقات اثرات مثبتی بر شاخص‌هایی مانند کاهش ضربان قلب یا کاهش برخی نشانگرهای التهابی گزارش کرده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که آثار نشاسته مقاوم ممکن است وابسته به دوز و شرایط فردی باشد.
به‌طور کلی، مرور انجام‌شده بیان می‌کند که مصرف روزانه این نوع نشاسته، به دلیل اثرات مثبت آن بر کنترل قند خون، احساس سیری، بهبود میکروب‌های مفید روده و کاهش بار نیتروژنی بدن، می‌تواند راهکار مناسبی برای تقویت سلامت عمومی باشد. از طرفی، نبود عوارض جانبی خاص در مطالعات بررسی‌شده، مصرف آن را ایمن جلوه می‌دهد.
نکته قابل‌توجه دیگر این است که با وجود شواهد امیدوارکننده، هنوز ابهامات علمی درباره مکانیزم دقیق اثرگذاری این ترکیب باقی مانده است. پژوهشگران تأکید دارند که برای تعیین مقدار مناسب و دوز مصرفی مؤثر این نوع نشاسته، نیاز به انجام مطالعات بالینی گسترده‌تر وجود دارد. همچنین انجام فراتحلیل‌ها می‌تواند به نتیجه‌گیری دقیق‌تر درباره اثرات واقعی آن کمک کند.
نتایج این تحقیق در «فصلنامه مطالعات علوم پزشکی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه منتشر شده‌اند که به‌عنوان یکی از مجلات معتبر داخلی در زمینه علوم پزشکی شناخته می‌شود و به چاپ مطالعات علمی در حوزه سلامت و تغذیه می‌پردازد.