کرمان رصد - زومیت / تپه‌ای با بیش از پنج هزار حفره در پرو که دهه‌ها باستان‌شناسان را سردرگم کرده بود، ممکن است ابزار حسابداری عظیم و باستانی امپراتوری اینکاها بوده باشد.
تپه‌ای در پرو که بیش از پنج هزار حفره‌ی منظم را در خود نگاه داشته، ممکن است نوعی ابزار حسابداری غول‌پیکر مربوط به اینکاها بوده باشد. طرح این حفره‌ها چیزی شبیه یک صفحه‌ی گسترده، اما در مقیاسی فوق‌العاده بزرگ است.
بازار ![]()
حفره‌های نواری‌شکل که مانند ماری عظیم‌الجثه بر دامنه‌های کوه مونته سیرپه (به معنای کوه مار) کشیده شده، از زمان انتشار نخستین عکس هوایی در سال 1933 میلادی، باستان‌شناسان را سردرگم کرده بود. فرضیات مختلفی برای این حفره‌ها مطرح شد؛ از قبر و سنگرهای دفاعی گرفته تا محلی برای ذخیره‌ی آب یا کشاورزی در دوران امپراتوری اینکا که بین سال‌های 1438 تا 1533 میلادی بر منطقه حکمرانی می‌کردند.
به‌گزارش نیوساینتیست، جیکوب بونگرز از دانشگاه سیدنی و همکارانش برای یافتن پاسخ دقیق، نمونه‌های رسوبی 19 حفره را مورد بررسی قرار دادند و با استفاده از پهپاد، دقیق‌ترین نقشه‌ی هوایی از این گودال‌ها را تهیه کردند. هر یک از این حفره‌ها حدود 1 تا 2 متر عرض و بین 50 سانتی‌متر تا 1 متر عمق دارند. تحلیل‌ها نشان داد که گرده‌ی گیاهان خوراکی مانند ذرت، فلفل و سیب‌زمینی شیرین و همچنین، گیاهان وحشی که برای ساخت سبد استفاده می‌شدند، در این حفره‌ها وجود دارد.
حدود 5200 حفره در دست‌کم 60 بخش یا بلوک مجزا سازماندهی شده‌اند.
بونگرز معتقد است گرده‌ها نمی‌توانستند توسط باد به درون حفره‌ها منتقل شوند، زیرا حفره‌ها از مناطق حاصلخیز فاصله‌ی بسیاری دارند. او در عوض این فرضیه را مطرح می‌کند: مردم محلی فرهنگ چینچا که از حدود سال‌های 900 تا 1450 میلادی در منطقه ساکن بودند، ابتدا از این منطقه به عنوان یک بازار مبادله‌ای استفاده می‌کردند و کالاها را در سبدهای بافته‌شده و با لاما، به آن‌جا می‌آوردند. بونگرز می‌گوید:
حدود سال 1480 میلادی، فرهنگ چینچا تحت سلطه‌ی اینکاها درآمد و موظف به پرداخت مالیات شد. از همین زمان، کاربری منطقه نیز احتمالاً تغییر کرد. تصاویر هوایی جدید نشان می‌دهد که حدود 5200 حفره در دست‌کم 60 بخش یا بلوک مجزا سازماندهی شده‌اند. به گفته‌ی پژوهشگران، این چینش شباهت زیادی به ابزارهای شمارش اینکاها، مانند کیپوها (طناب‌های گره‌خورده) دارد. بونگرز این ساختار را به صفحه‌ای گسترده تشبیه می‌کند که برای ثبت مالیات جمع‌آوری‌شده از جوامع محلی استفاده می‌شد.
بونگرز توضیح می‌دهد: «الگوهای ریاضی جالبی وجود دارد؛ برخی بخش‌ها چند ردیف هشت حفره‌ای دارند و برخی دیگر تعداد حفره‌ها در آن‌ها متناوب است: هشت، هفت، هشت، سپس هفت. این نشان می‌دهد که هدفی مشخص پشت طراحی بوده است.»
بونگرز معتقد است بخش‌های مختلف از صفحه به گروه‌های متفاوتی از مردم ساکن در منطقه پرجمعیت و حاصلخیز اطراف مونته سیرپه تعلق داشته است. منابع تاریخی نشان می‌دهند حدود 100هزار نفر در دره‌های پیسکو و چینچا زندگی می‌کردند. اما یک کیپوی کشف‌شده در دره پیسکو که گفته می‌شود شبیه چینش این حفره‌هاست، در مجموع دارای 80 بخش است و اندازه‌ی هر بخش نیز تقریباً با حفره‌های یادشده مطابقت دارد.
با‌این‌حال، همه‌ی پژوهشگران با این نظریه موافق نیستند. کارن‌لی اورمان از دانشگاه کلرادو می‌گوید اینکاها از سیستم ده‌دهی استفاده می‌کردند و انتظار می‌رود چنین ساختاری در گروه‌های ده‌تایی سازماندهی شده باشد. همچنین، کیپو 80 بخش دارد که تفاوت عددی بزرگی است. او همچنین به یک توضیح ساده‌تر اشاره می‌کند: «در پرو سنت دیرینه‌ای برای ایجاد پتروگلیف‌های عظیم وجود دارد که از دور دیده می‌شوند. شاید هدف آن‌ها صرفاً همین بوده باشد.»
بونگرز در پاسخ می‌گوید که هر دو نظریه می‌توانند همزمان درست باشند. این طرح هم می‌توانسته یک مار غول‌پیکر نمادین باشد که از کیلومترها دورتر دیده می‌شود و هم یک هدف کاربردی داشته باشد. او این سازه را نوعی «فناوری اجتماعی» می‌نامد که راهی برای تعیین مکان و زمان ملاقات در دنیایی‌ست که اینترنت و تلفن همراه در آن وجود نداشت.
گزارش یافته‌ها در نشریه‌ی Antiquity منتشر شده است.