کرمان رصد - ایسنا / در یک آزمایش جهانی، دانشمندان از یک ویرایش ژن کریسپر (CRISPR) برای خاموش کردن ژن «ترمز چربی» کبد استفاده کردند و کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) و تری گلیسیرید مقاوم را در بیمارانی که سطح کلسترول آنها با درمان‌های استاندارد تغییر نمی‌کرد، کاهش دادند.
ژن پروتئین شبه آنژیوپویتین 3 (ANGPTL3) یک ترمز چربی کبد است و به بدن می‌گوید که پاکسازی چربی‌هایی مانند لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول بد و تری گلیسیرید را از خون کاهش دهند. برخی از افراد با جهشی متولد می‌شوند که این ترمز را خاموش می‌کند و این لیپیدها را به طور غیرمعمول پایین می‌آورد.
به نقل از نیواطلس، دانشمندان بیمارستان قلب ویکتوریا و مؤسسه قلب ویکتوریا با همکاری دانشگاه موناش، اولین آزمایش بالینی روی انسان را در مورد یک ژن درمانی پیشرفته انجام داده‌اند که این بیماری را در افراد مبتلا به اختلالات لیپیدی صعب‌العلاج شبیه‌سازی می‌کند.
بازار ![]()
پروفسور استفن نیکولز ، مدیر بیمارستان قلب ویکتوریا و مؤسسه قلب ویکتوریا، محقق اصلی این آزمایش می‌گوید: بهترین راه برای درمان بیماری قلبی که علت اصلی مرگ و میر مردان و زنان در سراسر جهان است، پیشگیری از آن است. فناوری ویرایش ژن مرز جدیدی در درمان پزشکی است.
ژن پروتئین شبه آنژیوپویتین 3، دستورالعمل‌هایی برای ساخت این پروتئین ارائه می‌دهد که تقریبا به طور کامل در کبد تولید و در جریان خون آزاد می‌شود. در خون، یک آنزیم کلیدی به نام لیپوپروتئین لیپاز (LPL) روی دیواره رگ‌های خونی قرار دارد و تری‌گلیسیریدها را تجزیه می‌کند تا بافت‌ها بتوانند از چربی استفاده یا آن را ذخیره کنند. این ژن با مهار این آنزیم عمل می‌کند. همچنین آنزیم دیگری به نام لیپاز اندوتلیال را مهار می‌کند که به بازسازی کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا کلسترول خوب کمک کننده است. بنابراین، هنگامی که پروتئین شبه آنژیوپویتین 3 فعال است، چربی و کلسترول با سرعت کمتری پاکسازی می‌شوند، سطح خون تمایل به بالاتر رفتن دارد و تری‌گلیسیرید و کلسترول بد بالا می‌روند.
برای افرادی که با جهش‌های از دست دادن عملکرد در پروتئین شبه آنژیوپویتین 3 متولد می‌شوند، این ژن به درستی یا اصلا کار نمی‌کند. این افراد سطح تری‌گلیسیرید، کلسترول بد و کلسترول خوب غیرمعمول پایینی دارند، وضعیتی که به آن هیپولیپیدمی ترکیبی خانوادگی می‌گویند. همچنین به نظر می‌رسد که خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در آنها کمتر است. بنابراین، کاهش یا غیرفعال کردن پروتئین شبه آنژیوپویتین 3 از دیدگاه بیماری قلبی، حداقل از نظر لیپیدها، محافظت‌کننده است. ترکیب CTX310 ، یک درمان جدید ویرایش ژن، اساسا برای شبیه‌سازی این حالت ژنتیکی در افرادی طراحی شده است که لیپیدهای آنها علیرغم درمان‌های استاندارد، سرسختانه بالا باقی می‌مانند.
15 فرد بزرگسال در این آزمایش شرکت کردند؛ همه آنها علیرغم درمان، چربی خون بالایی داشتند. به هر فرد یک تزریق داخل وریدی (IV) از CTX310 با دوزهای مختلف، از 0.1 تا 0.8 میلی‌گرم بر کیلوگرم، داده شد. ظرف حدود دو هفته پس از تزریق، کلسترول بد و تری گلیسیرید شرکت‌کنندگان شروع به کاهش کرد.
پس از 60 روز، بالاترین دوز باعث کاهش حدود 50 درصد در کلسترول بد و حدود 55 درصد در تری گلیسیرید شد. در طول کل آزمایش فاز 1، داده‌های بعدی از کل گروه، حداکثر کاهش حدود 80 درصد یا بیشتر را در هر دو کلسترول بد و تری گلیسیرید در دوزهای بالاتر نشان داد.
اثرات حداقل 60 روز دوام داشتند که اساسا مدت زمان پیگیری رسمی برای این مجموعه داده‌های اولیه است. عوارض جانبی گزارش شده خفیف و کوتاه مدت بودند و شامل مواردی مانند علائم شبه آنفلوآنزا می‌شدند. تاکنون هیچ نگرانی جدی در مورد ایمنی مطرح نشده است، اگرچه شرکت‌کنندگان به مدت 15 سال پیگیری خواهند شد که برای ویرایش ژن درون‌تنی استاندارد است.
این کارآزمایی بالینی به چند دلیل اهمیت زیادی دارد. اول اینکه کریسپر که تاکنون عمدتا برای بیماری‌های ژنتیکی نادر و شدید مانند کم‌خونی داسی‌شکل استفاده می‌شده است را با درمان عوامل خطر قلبی عروقی مانند کلسترول بالا و تری‌گلیسیرید، وارد قلمرو شیوع انبوه می‌کند. دوم، این یک درمان تک مرحله‌ای است که مستقیما به مشکل بزرگ دنیای واقعی افرادی که به استاتین‌ها یا داروهای کاهش‌دهنده چربی یا تزریقات در درازمدت پایبند نیستند، می‌پردازد. سوم، اکثر داروهای فعلی در کاهش یکی از موارد کلسترول بد یا تری‌گلیسیرید بهتر هستند، نه هر دو با هم.