کرمان رصد - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سعیده سادات فهری| سفارتخانه‌‌‌های سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه در ایران کار خود را از سر گرفتند و سفرای این کشورها نیز به تهران بازگشتند؛ این خبر را اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، در نشست خبری روز دوشنبه اعلام کرد. بازگشایی این سفارتخانهها در شرایطی انجام گرفت که قرار است روز جمعه در استانبول ترکیه، ایران با این کشورها وارد رایزنی شود. تعطیلی این سفارتخانهها به دنبال جنگ تحمیلی 12 روزه رخ داد. با توجه به اینکه همواره بهبود مناسبات دوجانبه در دستورکار ایران و اروپا قرار داشته، الان این مساله چه اهمیتی دارد؟ همچنین از آنجا که فعلا اهرم مکانیسم ماشه در اختیار این سه کشور اروپایی است، آیا بازگشایی سفارت‌‌‌ها می‌تواند تسهیل‌کننده مسیر مذاکرات تهران-بروکسل باشد؟
عبدالرضا فرجی‌‌‌راد، استاد ژئوپلیتیک دانشگاه و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان، در گفت‌‌‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» به این پرسش‌‌‌ها پاسخ داد. فرجی‌‌‌راد با اشاره به اهمیت ایران برای این کشورهای اروپایی گفت که چون امروز بحث مذاکره با آمریکا و فعال‌سازی مکانیسم ماشه مطرح است، لازم بود که سریعتر سفارتخانهها بازگشایی شوند تا امور فیمابین با سرعت بیشتری انجام بگیرد. همچنین به گفته این کارشناس در‌حال‌حاضر چون چشم‌‌‌انداز کوتاه‌مدتی برای آغاز گفت‌‌‌وگوهای تهران-واشنگتن دیده نمی‌‌‌شود، تمایل اروپایی‌‌‌ها برای مذاکره و توافق با ایران نسبت به گذشته بیشتر است و طرف ایرانی هم با توجه به محدودیت زمانی در خصوص فعال شدن مکانیسم ماشه از این تمایل اروپایی‌‌‌ها استقبال کرده است.
یکی از موارد مطرح بین ایران و اروپا در رایزنی‌‌‌هایشان بحث روابط دوجانبه بوده است. اکنون بازگشایی سفارتخانه‌‌‌های سه کشور اروپایی و اعلام آن توسط سخنگوی دستگاه دیپلماسی چه معنایی دارد؟
ایران کشوری مهم در خاورمیانه است و این کشورها به دلیل جنگ تحمیلی 12روزه ایران و اسرائیل و برخی درگیری‌‌‌ها، سفارتخانه‌‌‌های خود را موقتا تعطیل کردند و امروز مانند باقی کشورها که فعالیت سیاسی و دیپلماتیک در ایران دارند، کار خود را از سر گرفته‌‌‌اند. ایران، کسب اطلاعات از وضعیت این کشور و مسائلی مانند گفت‌‌‌وگوهای هسته‌‌‌ای و کنسولی برای اروپا به‌ویژه تروئیکا بسیار اهمیت دارد. بنابراین آنها با بازگشایی سفارت و بازگشت سفرایشان هم می‌‌‌خواهند با وزارت خارجه در تماس مستقیم باشند و هم گفت‌‌‌وگوها بین سفرای آنها با مقامات دیپلماتیک کشورمان وجود داشته باشد.
به‌ویژه امروز که هم مساله مکانیسم ماشه و هم گفت‌‌‌وگو با آمریکا مطرح است، اگر سفارتخانه‌‌‌های آنها فعال نباشند، کار دشوار می‌‌‌شود؛ زیرا در حال حاضر می‌توانند در خصوص مسائل هسته‌‌‌ای و... اطلاعاتی را از داخل ایران کسب کنند. به عنوان مثال بعد از بمباران سایت‌‌‌های هسته‌‌‌ای ایران و با توجه به اینکه دست آژانس فعلا از ایران کوتاه شده، برای این پایتخت‌‌‌های غربی خیلی مهم است که بتوانند اطلاعاتی از مسائل هسته‌‌‌ای کشورمان کسب کنند.
بازگشایی سفارتخانه‌‌‌های بریتانیا، آلمان و فرانسه و حضور سفرای تروئیکای اروپایی چقدر می‌تواند به پیشرفت گفت‌‌‌وگوهای ایرانی - اروپایی کمک کند؟
به‌هر‌حال بی‌‌‌تاثیر نیست، زیرا سفیر و سفارتخانه در تبادل افکار بین طرف ایرانی و طرف مقابل نقش مهمی دارند و طبیعتا وقتی سفرا حضور دارند، ملاقات‌‌‌هایی در وزارت خارجه صورت می‌گیرد یا مشورت‌‌‌هایی می‌‌‌شود که با توجه به حضور دیپلماتیک این کشورها در تهران چنین رایزنی‌‌‌هایی منجر به این می‌‌‌شود که ارتباطات سریعتر برقرار شود و روند انتقال مطالب نیز تسریع شود. اما وقتی سفارتخانهها بسته باشند، باید از طریق تماس تلفنی امورات هماهنگ شود و قرار ملاقات بگذارند که این روند زمان‌بر خواهد بود. در واقع اگر در این زمان حساس، دو طرف ایران و اروپا نتوانند به‌راحتی تبادل اطلاعات انجام دهند، به مشکل برخواهند خورد و روند هر نوع گفت‌‌‌وگو و همکاری در آینده بسیار کندتر می‌‌‌شود.
بازگشایی این سفارتخانهها چه پیامی برای اسرائیل دارد؟ آیا می‌توان گفت این پیام را دارد که تروئیکا علاقه‌‌‌ای به درگیری مستقیم دوباره ایران و اسرائیل ندارند؟
کشورهای اروپایی به‌ویژه این سه کشور از ابتدا اعلام کردند که مخالف درگیری بین ایران و اسرائیل هستند و در زمان جنگ 12روزه خواهان پایان یافتن هر چه سریعتر جنگ بودند. حتی من به‌شخصه تعجب کردم که چرا بعد از پایان جنگ آنها بلافاصله سفارتخانه‌‌‌های خود را در ایران بازگشایی نکردند؟ شاید دلیل آن به برخی نگرانی‌‌‌ها در آن زمان برمی‌‌‌گشت.
لذا ممکن است آنها امروز دریافته باشند که احتمال درگیری بین ایران و اسرائیل کمتر شده و سفارتخانه‌‌‌هایشان را بازگشایی کردند. اما طبیعتا نمی‌توانند برای طولانی‌مدت سفارتخانه‌‌‌هایشان را در ایران تعطیل کنند.
در یک چشم‌‌‌انداز کوتاه‌مدت و میان‌مدت مناسبات ایران و سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه را در ابعاد سیاسی و اقتصادی و با توجه به بحث امکان فعال شدن مکانیسم ماشه چطور می‌‌‌بینید و احتمالا با چه سناریوهایی مواجه خواهیم شد؟
در حال حاضر روابط ایران با اروپا با توجه به مسائلی که مطرح است با فرازونشیب‌‌‌هایی مواجه است. نشست روز جمعه در استانبول با مقامات سه کشور اروپایی و احتمالا نماینده کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه بر این مبناست که اروپا با توجه به خروج کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تعلیق فعالیت‌‌‌های این نهاد در ایران اظهار علاقه کرده که گفت‌‌‌وگوهای جدی‌‌‌تری با ایران داشته باشد. در چند دوره قبل که گفت‌‌‌وگوها انجام شد، تمرکز کشورهای اروپایی بیشتر بر این موضوع بود که ایران باید ابتدا مشکل خود را با آمریکا حل کند و سپس وارد رایزنی با اروپا شود. اما در مقطع امروزی با توجه به اینکه تمایلی از سوی تهران برای گفت‌‌‌وگو با آمریکا در کوتاه‌مدت دیده نمی‌‌‌شود، تروئیکای اروپایی با واشنگتن هماهنگ شده‌‌‌اند تا اروپا گفت‌‌‌وگوهایی با ایران داشته باشد و دریابد که آیا ممکن است با ایران به یک توافق نسبی برسد یا خیر. در ادامه بر اساس آن توافق، در خصوص فعال کردن یا نکردن مکانیسم ماشه تصمیم‌گیری خواهند کرد.
به عنوان مثال ممکن است آنها دریابند که می‌توانند با تهران به توافقی دست یابند که تا حدی بر سر مساله غنی‌‌‌سازی کوتاه بیاید و در مقابل اروپایی‌‌‌ها نیز فعال شدن مکانیسم ماشه را برای یک دوره 6ماهه یا یک‌ساله عقب بیندازند. امروز نسبت به گذشته تمایل اروپایی‌‌‌ها برای مذاکره و توافق با ایران بیشتر است و طرف ایرانی هم با توجه به محدودیت زمانی در خصوص فعال شدن مکانیسم ماشه از این تمایل اروپایی‌‌‌ها استقبال کرده و امیدوار هستیم که بعد از مذاکرات استانبول شاهد دستاوردهای مثبت باشیم و این گفت‌‌‌وگوها تداوم داشته باشد و در نهایت به راه‌‌‌حلی با اروپایی‌‌‌ها ختم شود.
بازار ![]()