کرمان رصد - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ماموریت وزیر خارجه ایران در نیویورک با محوریت متوقف کردن بازگشت تحریم‌ها آغاز شد. عباس عراقچی با بیان اینکه من اینجا هستم که از این چند روز باقی‌مانده برای رایزنی‌های دیپلماتیک استفاده کنم شاید راه حلی پیدا شود، به دیدار با وزرای خارجه غربی از جمله تروئیکای اروپایی اشاره و تاکید کرد این مقطعی است که طرف‌های مقابل باید تصمیم بگیرند که آیا همکاری را انتخاب می‌کنند یا تقابل را. عراقچی با تصریح این واقعیت که اگر یک راه‌حل وجود داشته باشد، فقط راه‌حل دیپلماتیک است، ابراز امیدواری کرد که در رایزنی‌های فشرده چند روز آینده بتوان به نقطه مدنظر رسید، در غیر این‌صورت اگر اسنپ‌بک در نهایت عملیاتی شود، توافق با آژانس نیز از اعتبار می‌افتد. همزمان مدیرکل آژانس نیز با بیان اینکه تلاش‌های دیپلماتیک برای حل‌وفصل اختلافات در نقطه‌ای دشوار قرار دارد و وضعیت پیچیده‌ای پیش روی ماست، از برگزاری مذاکرات میان طرف‌های درگیر در نیویورک خبر داد؛ مذاکراتی که می‌تواند با طرح ابتکارات لحظه آخری، گره از کلاف سردرگم و پیچیده ایران و غرب آن هم برای یک دوره موقت باز کند.
سید‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، دوشنبه 22 سپتامبر وارد نیویورک شد تا در حاشیه هشتادمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، دیدارهای دوجانبه با همتایان غربی و عربی را با محوریت اسنپ‌بک، محور رایزنی قرار دهد. وزیر امور خارجه در این سفر ضمن مشارکت در جلسات و مباحث دستور کار مجمع عمومی سازمان ملل و تبیین مواضع و دیدگاه‌های کشورمان، دیدارها و نشست‌های جداگانه‌ای نیز با همتایان خود از سایر کشورها و اصحاب رسانه خواهد داشت. این سفر در حالی صورت می‌گیرد که بسیاری آن را آخرین بخت برای میدان دادن به دیپلماسی در زمینه پرونده هسته‌ای ایران می‌دانند، آن هم با در نظر گرفتن این نکته که کمتر از یک هفته به فاز پایانی فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل باقی مانده است. در پی فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی فرانسه، آلمان و بریتانیا و پایان روند 30روزه آن، تحریم‌های سازمان ملل متحد قرار است از روز 28 سپتامبر (6 مهر) مجددا علیه ایران اعمال شوند.
عباس عراقچی در بدو ورود به نیویورک با بیان اینکه من اینجا هستم که از این چند روز باقی‌مانده برای رایزنی‌های دیپلماتیک استفاده کنم شاید راه حلی پیدا شود، به دیدار با وزرای خارجه غربی از جمله تروئیکای اروپایی اشاره و تاکید کرد این مقطعی است که طرف‌های مقابل باید تصمیم بگیرند که آیا همکاری را انتخاب می‌کنند یا تقابل را.
اولویت با دیپلماسی است
از قرار معلوم، دیپلماسی و مذاکرات گسترده در راس برنامه سفر رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، قرار دارد. خبرگزاری تسنیم در تاریخ 30 شهریور و به نقل از یک منبع آگاه اعلام کرد که عراقچی روز دوشنبه یا سه‌شنبه در نیویورک با وزرای خارجه تروئیکای اروپایی و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار می‌کند. به گزارش این خبرگزاری، این دیدار قرار است در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شود. این در حالی است که برخی رسانه‌ها پیش‌تر اعلام کرده بودند که عراقچی قرار است با کایا کالاس، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در وین دیدار کند. اما مقامات ایرانی در گفت‌وگو با رویترز ضمن تکذیب این موضوع اعلام کردند که عراقچی عازم نیویورک شده است.
عراقچی پیش از سفر به نیویورک نیز تلاش‌های خود را برای حل‌وفصل صلح‌آمیز پرونده هسته‌ای ایران آغاز کرده بود. وی روز پنج‌شنبه 28شهریور اعلام کرد که برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها پیشنهادی منطقی و عملی را به طرف‌های اروپایی ارائه کرده است. با این حال، این تلاش نتوانست رضایت طرف‌های اروپایی را به خود جلب کند. بنا به گزارش رویترز، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، در گفت‌وگو با کانال 12 اسرائیل مدعی شد که بر این باور است که پیشنهاد عراقچی از حمایت بخش‌های دیگر حکومت جمهوری اسلامی برخوردار نبوده و در نتیجه چنین پیشنهادی جدی نیست. مکرون در پاسخ به پرسش مجری مبنی بر اینکه آیا فکر می‌کند مکانیسم ماشه موضوعی قطعی است، گفت: بله، فکر می‌کنم همین‌طور است. چون آخرین اخباری که از طرف ایرانی‌ها دریافت کردیم، جدی نیست.
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که عراقچی در پاسخ به این ادعای مکرون در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: خرسندم که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، اذعان کرده که پیشنهاد ارائه‌شده از سوی من منطقی است. اما او و جهان باید بدانند که این پیشنهاد با حمایت کامل تمامی ارکان جمهوری اسلامی ایران، از جمله شورای عالی امنیت ملی کشورم، مطرح شده است. وزیر امور خارجه کشورمان افزود که ایران با امضای توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ارائه این پیشنهاد، سهم خود را انجام داده است. وی در ادامه عنوان کرد: راه پیش رو وجود دارد، اما ایران نمی‌تواند تنها بازیگر مسوول باشد.
آخرین تلاش‌ها برای تنش‌زدایی
تحولات مذکور در حالی صورت می‌گیرد که جامعه جهانی، در پی رای اخیر شورای امنیت سازمان ملل در زمینه لغو دائمی تحریم‌ها علیه ایران، بیش از همیشه نگران تشدید اوضاع است. در این میان، برخی کشورها همچنان تلاش دارند تا راهی برای پر کردن شکاف‌های موجود به هدف جلوگیری از تنش بیشتر پیدا کنند.
در همین راستا، وزیر خارجه مصر به تلاش‌های خود برای کاهش تشدید تنش در منطقه و پرونده هسته‌ای ایران به‌ویژه بعد از توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره ادامه می‌دهد. به گزارش روزنامه الیوم السابع، بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، یکشنبه 21سپتامبر با کامفورت ارو، رئیس مجموعه بحران‌های بین‌المللی در نیویورک، دیدار و درباره تحولات منطقه بحث و گفت‌وگو کرد. این روزنامه گزارش داد که عبدالعاطی طی این دیدار از جمله به تلاش‌های صورت‌گرفته برای کاهش تشدید تنش در منطقه و پرونده هسته‌ای ایران به‌ویژه بعد از توافق تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره در نهم سپتامبر پرداخت. طی این نشست، وزیر خارجه مصر بر اهمیت دادن به فرصت دیپلماسی و تحقق و بازسازی اعتماد و ایجاد فضای مناسب برای تحقق امنیت و ثبات منطقه‌ای تاکید کرد.
از سوی دیگر، به دنبال تصمیم تهران برای تعلیق همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به علت اقدام‌های غیرقانونی کشورهای اروپایی در سازمان ملل متحد، دولت ژاپن از تهران درخواست کرد تا همکاری با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل را سر بگیرد. بنا به گزارش چاینا دیلی، یوشیما سا‌هایاشی، دبیر ارشد کابینه ژاپن، گفت که توکیو از تهران می‌خواهد که همکاری کامل خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به صورت فوری از سر بگیرد.
در همین راستا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، یکشنبه به خبرگزاری فرانسه گفت: تلاش‌های دیپلماتیک برای حل‌وفصل اختلافات بر سر برنامه هسته‌ای ایران در نقطه‌ای دشوار قرار دارد. وی افزود: واضح است که در‌حال‌حاضر در مقطع بسیار دشواری هستیم. وضعیت پیچیده‌ای پیش روی ماست. مذاکراتی میان طرف‌های درگیر در نیویورک برگزار می‌شود.
ابتکار در لحظه آخر
سفر عراقچی به نیویورک و برنامه‌های فشرده برای دیدار با همتایان اروپایی خود حاکی از آن است که از منظر تهران همچنان درهای دیپلماسی باز بوده و می‌توان به یافتن راه‌حلی برای اوضاع پیچیده فعلی امید داشت. بنا به گزارش‌ها، نمی‌توان نادیده گرفت که همچنان درصدی امید برای توافق در روزهای پایانی و عدم فعال‌سازی مکانیسم ماشه وجود دارد.
شبکه سی‌جی‌تی‌ان چین روز 22 سپتامبر طی گزارشی عنوان کرد که با توجه به احتمال قطع همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نگرانی فزاینده دولت‌های غربی از این مساله، این امکان وجود دارد که بروکسل و واشنگتن تلاش کنند به نقطه‌ای نرسند که تنش‌ها از کنترل خارج شود. بنا به این گزارش، همچنان باید به دیپلماسی، گفت‌وگو و مذاکره امید داشت، هرچند که این امید بسیار اندک باشد.
از سوی دیگر، کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت تن دادن غرب به ایده تنش‌زایی، وضعیت می‌تواند به‌سرعت از مسیر عقلانی خارج شود. بر این اساس، اتخاذ رویکرد خصمانه از سوی تروئیکا و آمریکا طی مجمع عمومی سازمان ملل می‌تواند طرفین را به سوی رویارویی بی‌نتیجه‌تری سوق داده و احتمال هرگونه مذاکره را از میان ببرد. اما در‌عین‌حال اگر اروپا و آمریکا اراده دیپلماتیک لازم را داشته باشند، این بحران می‌تواند زمینه‌ساز توافقی تازه و جامع‌تر شود، توافقی که مسائل دیرینه طرفین را حل کند و مسیر جدیدی برای روابط آینده بگشاید.
هشتادمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد چه‌بسا آخرین فرصت برای فعال‌سازی مجدد دیپلماسی در قبال پرونده اتمی ایران باشد و باید امید داشت که تمام طرف‌های ذی‌ربط برای نتیجه‌بخش بودن این مذاکرات تلاش کرده تا از رسیدن اوضاع به نقطه بی‌بازگشت خودداری کنند. باید منتظر ماند و دید که تعامل و مشارکت تا چه اندازه می‌توانند طی روزهای آتی دست بالا را داشته باشند و بتوانند فضایی اندک برای تنفس دیپلماسی فراهم کنند.
بازار ![]()