بزرگنمايي:

کرمان رصد - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
تل‌آویو خواهان تداوم حمایت‌های نظامی واشنگتن است چراکه ظاهرا خواسته‌های حداکثری امریکا مانع از حصول توافق با ایران خواهد شد
بازار
روزنامه اعتماد در راستای واکاوی سفر بنیامین نتانیاهو به واشنگتن در شرایطی که آتش‌بسی شکننده میان تهران و تل‌آویو برقرار است با نادر انتصار استاد، برجسته و بازنشسته دانشگاه آلابامای جنوبی و مقیم در این ایالت گفت‌وگو کرده است. انتصار در گفت‌وگوی اختصاصی با «اعتماد» ضمن اشاره به اینکه سفر نتانیاهو به واشنگتن با هدف تضمین ادامه حمایت‌های امریکا و باز نگه ‌داشتن دست تل‌آویو برای تداوم اقدام نظامی صورت گرفته است همزمان تاکید کرد که به نظر می‌رسد مذاکرات احتمالی ایران و امریکا در اسلو فاقد چشم‌انداز واقعی مثبتی است، چراکه خواسته‌های واشنگتن همچنان حداکثری است و سیاست مهار ایران، چه از‌سوی اسراییل و چه امریکا، ادامه خواهد داشت. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید: 
نادر انتصار در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب اهداف سفر نتانیاهو به واشنگتن و همزمان گمانه‌زنی‌ها در باب ازسرگیری رایزنی‌ها گفت: هدف اصلی نتانیاهو از سفر به واشنگتن، (هرچند نمی‌توان به شکلی دقیق پیش‌بینی کرد)، احتمالا مشخص کردن گام بعدی تل‌آویو در قبال ایران است. او طبق معمول در تلاش است تا فشارهای لازم را، چه از طریق برخی نهادهای عضو کابینه ترامپ و چه از طریق کنگره امریکا که اکنون تقریبا 99درصد آن طرفدار اسراییل هستند اعمال کرده و ادامه دهد تا دست اسراییل برای اقدام علیه ایران بازتر شود؛ به‌طوری‌که اگر اسراییل برای حمله دوباره به ایران خیز بردارد، بتواند آن را ادامه دهد. 
به باور انتصار همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شده اسراییل بدون کمک امریکا قادر به حمله گسترده به ایران نیست؛ چراکه کوچک‌تر از آن است که بتواند حملات عظیمی را آغاز کند و ادامه دهد. بنابراین هدف اصلی از این سفر، تضمین تداوم تامین منابع مالی و تسلیحاتی اسراییل ازسوی امریکاست. حال اینکه ترامپ چه پاسخی خواهد داد، واقعا قابل پیش‌بینی نیست. برای همه روشن است که او شخصیتی غیرقابل پیش‌بینی دارد؛ کسی که تاحدودی رفتارها، ادعاها و حتی فحاشی‌هایش را می‌توان با یک شعبان بی‌مخ در ورژن بین‌المللی مقایسه کرد. با این تفاوت که شعبان بی‌مخ فقط برای ایران خطرناک بود، اما ترامپ برای جهان تهدید محسوب می‌شود. به گفته انتصار با این همه پیش‌بینی اینکه ترامپ چه خواهد کرد، کار بیهوده‌ای است.
انتصار در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در راستای احتمال ازسرگیری مذاکرات میان ایران و امریکا و همچنین چرایی انتخاب اسلو به عنوان میزبان گفت‌وگوهای احتمالی تاکید کرد: به ‌نظر من انتخاب اسلو پیشنهاد ایالات‌متحده است. البته هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که چنین ملاقاتی میان مقامات ایرانی و امریکایی در این شهر انجام خواهد شد، اما به هر حال صحبت‌هایی شده است. 
به گفته انتصار از طرفی اسلو یک کشور اروپایی است و البته چندان درگیر مسائل فنی پرونده ایران نبوده است. در عین حال، کشوری است که به امریکا بسیار نزدیک است و دولت حاکم بر این کشور در بسیاری موارد با دولت ترامپ هماهنگی‌های پنهانی و پشت‌پرده داشته است. اگر دقت کرده باشیم، ترامپ به بسیاری از کشورها فحاشی و توهین کرده، اما هرگز نروژ را هدف قرار نداده است. به‌نظر من دلیل این امر آن است که نروژ از دید امریکا کشوری مطمئن‌تر برای انجام چنین گفت‌وگوهایی تلقی می‌شود.
 انتصار در ادامه به «اعتماد» گفت: اینکه ایران گفت‌وگو در اسلو را پذیرفته یا نه، به ‌نظرم از منظر مقام‌های تهران اهمیت زیادی ندارد آنچه اهمیت دارد، محتوای مذاکره است. از نتیجه احتمالی آن هم نمی‌توان با اطمینان سخن گفت. به باور این تحلیلگر مسائل خاورمیانه همان‌طور که پیش‌تر گفته شده ما همچنان نمی‌دانیم ایران دقیقا در رایزنی‌های احتمالی چه می‌خواهد. طرف امریکایی گهگاه خواسته‌های خود را مطرح می‌کرد، اما از طرف ایران هدف دقیقا مشخص چیست. هنوز هم نمی‌دانیم چه صحبت‌هایی بین دو طرف رد و بدل شده است. 
انتصار همچنین در گفت‌وگو با «اعتماد» خاطرنشان کرد: به ‌نظر می‌رسد تنها مطالبه روشن ایران این است که امریکا بپذیرد ایران حق داشته باشد ولو به ‌صورت نمادین، سطح پایینی از غنی‌سازی صلح‌آمیز را حفظ کند؛ نه آنقدر که برای ساخت سلاح هسته‌ای مفید باشد. همچنین همان حدود 400 کیلو اورانیوم غنی‌شده نیز از ایران خارج شود، چیزی شبیه مدل برجام. به گفته این استاد دانشگاه ایران همچنین ممکن است بخواهد که امریکا بخشی از دارایی‌های بلوکه‌ شده ایران در بانک‌های قطر را آزاد کند. واقعیت این است که این خواسته‌ها بسیار حداقلی است اما در مقابل، ترامپ مطالبات حداکثری خود را بدون تغییر اعلام خواهد کرد. این درحالی است که پیش‌تر و در میانه رایزنی‌ها، اسراییل در حال برنامه‌ریزی برای نحوه حمله به ایران بود و امریکا نیز آماده پیوستن به این تجاوز بود و ایران غافلگیر شد. این را نباید انکار کرد. انتصار در ادامه همچنین تاکید کرد: اگر مذاکرات جدیدی بخواهد آغاز شود، نمی‌دانم قرار است درباره چه چیزی گفت‌وگو شود. به باورم بهتر است ایران رسما اعلام کند که گفت‌وگو درباره مساله هسته‌ای به پایان رسیده، زیرا شما ادعا کردید که تاسیسات هسته‌ای ایران را نابود کرده‌اید. حالا در مورد چه چیزی می‌خواهید مذاکره کنید؟ دیگر موضوعی باقی نمانده است. به گفته این تحلیلگر مسائل خاورمیانه البته اگر ایران انتظار دارد که در این مذاکرات تحریم‌ها لغو شود، به ‌نظر من این خواسته محتمل نیست. حتی یک درصد هم شانس لغو تحریم‌ها وجود ندارد. اگر هم قرار باشد اتفاقی بیفتد، نهایت انتظار باید این باشد که بخشی از دارایی‌های ایران آن‌هم با شروط سخت و پیچیده آزاد شود. از همین رو به نظر می‌رسد به رایزنی‌های پیش رو و احتمالی نمی‌توان امید داشت.
انتصار در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» در باب رابطه معنا‌دار آتش‌بس میان اسراییل و حماس و تمرکز تل‌آویو بر ایران پاسخ داد: به باورم، هدف کلی اسراییل این است که تمامی کشورهای رقیب یا آنهایی را که ممکن است در آینده به‌نوعی رقیب تل‌آویو در منطقه قلمداد شوند، به ‌شدت تضعیف شوند. این هدف نهایی اسراییل است و برای رسیدن به آن نیز برنامه‌ریزی کرده و از همین رو استراتژی تهاجمی‌اش را ادامه خواهد داد؛ چه آتش‌بسی با حماس اعلام شود، چه نشود، این موضوع تغییری در راهبرد کلی اسراییل ایجاد نخواهد کرد. 
انتصار در ادامه گفت‌وگویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که اگر قرار باشد دوباره درباره مسائل هسته‌ای صحبت شود، ایران باید بر موضوع برنامه هسته‌ای اسراییل و خطرات آن برای منطقه تمرکز کند. ایران باید اعلام کند که تنها موضوعی که درباره آن حاضر به گفت‌وگو است، همین مساله است. به اعتقاد من تهران باید هرگونه گفت‌وگو با امریکا و حتی اروپا را بر محور خطر تسلیحات هسته‌ای اسراییل در منطقه، به‌ویژه برای ایران، متمرکز کند. 
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» درباب آثار تنش‌ها میان تهران و نهاد پادمانی بر رایزنی‌های احتمالی ایران و امریکا تاکید کرد: مساله‌ای که در رابطه میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود دارد، بیش از آنکه به شخص رافائل گروسی و اقدامات یا ادعاهای او مربوط باشد، به ساختار و ماهیت روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازمی‌گردد. به‌ نظر من، اگر فرد دیگری هم به‌جای آقای گروسی در راس نهاد پادمانی قرار داشت، همین روند را دنبال می‌کرد. مساله اصلی این است که سال‌هاست میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک بازی دیپلماتیک شبیه موش و گربه در جریان است. 
به باور انتصار آژانس بر مواضع خود پافشاری می‌کند و همچنان مدعی است که می‌خواهد بداند ایران در 25 سال پیش چه اقداماتی برای ساخت سلاح هسته‌ای انجام داده است؛ چراکه هنوز اعتماد کافی به تهران ندارد. در مقابل، ایران بارها تاکید کرده که اطلاعات لازم را دراختیار این نهاد قرار داده و حتی در چارچوب برجام، بسیاری از این مسائل حل ‌و فصل شده است. 
انتصار درباره تصویب طرح تعلیق همکاری ایران با نهاد پادمانی نیز خاطرنشان کرد: واقعیت این است که ایران یا هر کشور دیگری که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و تا حدی به این نهاد متعهد است، نمی‌تواند به‌ راحتی بگوید این تعهدات را دیگر اجرا نمی‌کند، حتی اگر پارلمان داخلی مصوبه‌ای در این خصوص داشته باشد، چراکه ساختار حقوقی آژانس به کشورها اجازه نمی‌دهد به صورت یک‌جانبه بخشی از تعهدات را نادیده بگیرند یا فقط برخی شرایط را اجرا کنند. به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه نکته مبهم و مهم اینجاست که آیا ایران واقعا می‌خواهد عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی بماند یا نه؟ منتقدان داخلی می‌گویند که عضویت ایران در آژانس هیچ دستاورد مثبتی نداشته است. با این حال، به‌نظر می‌رسد که ایران همچنان تصمیم دارد در این نهاد باقی بماند. اگر چنین است، ایران ناگزیر است از نظر حقوقی و فنی، به تعهدات خود پایبند بماند، چراکه نمی‌شود عضو آژانس بود، اما برخی وظایف را معلق کرد یا به‌دلخواه اجرا نکرد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» در راستای ارزیابی عملکرد تروییکای اروپایی در قبال برنامه هسته‌ای ایران بعد از دوازده روز جنگ ایران و اسراییل و تلاش این گروه از بازیگران جهت فعالسازی مکانیسم ماشه تاکید کرد: این ساز و کار تنها در مدت زمان معینی ممکن بود به عنوان یک اهرم فشار ازسوی تروییکای اروپایی علیه ایران مورد استفاده قرار گیرد. اما با تحولات اخیر، به‌ویژه در پی بمباران‌های گسترده و همچنین بی‌عملی مطلق غرب در قبال تعهداتی که در برجام به ایران داده شده بود، این سازوکار عملا قدرت و اثرگذاری خود را از دست داده است. 
به گفته انتصار به واقع، کشورهای غربی نه‌تنها هیچ‌یک از وعده‌های خود در چارچوب برجام را اجرایی نکردند، بلکه به‌ صورت روزانه و پیوسته تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کردند. بنابراین، حتی اگر مکانیسم ماشه مجددا فعال شود، در عمل صرفا چند تحریم جدید به فهرست قبلی اضافه خواهد شد و تغییری در وضعیت کلی ایجاد نمی‌کند. ایران هم‌اکنون تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد و در صورت فعال نشدن مکانیسم ماشه نیز، همچنان تحریم‌ها به شکل‌های مختلف ادامه خواهد داشت. لذا چه این مکانیسم فعال شود و چه نشود، تحریم‌ها برقرار خواهند ماند و روند اعمال فشار ادامه خواهد یافت. 
این استاد دانشگاه همچنین در ادامه به «اعتماد» گفت: از نگاه من، تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه بیشتر تلاشی ازسوی اروپا برای نشان دادن این است که آنها همچنان در معادلات دیپلماتیک و مذاکرات احتمالی نقش دارند و نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. 
انتصار در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» مبنی بر تحلیل نقش‌آفرینی اعراب حوزه خلیج‌فارس بالاخص سعودی‌ها در راستای کاستن از سطح تنش‌ها خاطرنشان کرد: نسبت به نقش‌آفرینی کشورهای عربی در تحولات اخیر چندان خوش‌بین نیستم. نه به این معنا که این کشورها نمی‌خواهند تنش‌ها میان ایران و اسراییل کاهش پیدا کند، بلکه به این دلیل که اسراییل خود تمایلی به کاهش تنش ندارد. اهداف راهبردی اسراییل را نباید نادیده گرفت. اسراییل سال‌هاست که نه فقط در قبال ایران، بلکه نسبت به کل منطقه، هدفی روشن دارد و آن اینکه به عنوان هژمون کامل منطقه باقی بماند و قدرتش از سایر کشورها بیشتر باشد. به گفته انتصار تل‌آویو این سیاست را به‌طور مداوم پیگیری کرده، بدون آنکه حاضر به گفت‌وگو، چانه‌زنی یا کاهش مطالباتش باشد. به‌نظر من، این مسیر همچنان ادامه خواهد یافت. نمی‌گویم این بازیگر درنهایت موفق خواهد شد، اما واقعیت این است که این روند بیش از هفتاد سال است که ادامه دارد و چشم‌اندازی برای متوقف شدن آن نیز وجود ندارد.
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب گمانه‌زنی‌ها درباره میانجیگر اصلی تماس‌های تهران و واشنگتن تاکید کرد: به ‌اعتقاد من، اگر مذاکرات میان ایران و امریکا وارد مرحله‌ای جدی‌تر شود، بعید نیست که عمان بار دیگر به عنوان میانجی فعال شود. ایران پیش‌تر نیز تجربه‌هایی از میانجیگری عمان و حتی قطر داشته است. این مساله تازگی ندارد. قطر و عمان، دو کشور عربی حوزه خلیج‌فارس، در یک دهه اخیر به ‌طور مکرر نقش واسطه‌گر را در دیدارهای مخفیانه میان مقامات ایرانی و امریکایی ایفا کرده‌اند و این روند احتمالا ادامه خواهد داشت. به گفته انتصار لذا اگر مسیر مذاکرات دوباره گشوده شود، این دو کشور همچنان نقش‌آفرین خواهند بود.
انتصار در پاسخ به دیگر پرسش «اعتماد» در باب تاثیر احتمالی رایزنی‌های محرمانه میان ترامپ و پوتین و این فرضیه ادعایی که دو بازیگر در باب اوکراین و ایران تلاش دارند تا به توافقی متقابل دست یابند، گفت: تحقق هر رخدادی در عرصه روابط بین‌الملل ممکن است، اما باید توجه داشت که هیچ‌یک از تحولات، در خلأ اتفاق نمی‌افتد. حال نیز اگر گفته می‌شود که پوتین و ترامپ نشست محرمانه یا گفت‌وگوی تلفنی داشته‌اند و ممکن است زد‌وبندهایی در خاورمیانه انجام شده باشد، این موضوعات اگرچه با اهمیت است، اما نباید بزرگ‌نمایی شود. به گفته انتصار از طرفی اوکراین برای روسیه به یک منطقه حیاتی تبدیل شده، اما خاورمیانه چنین جایگاهی برای مسکو ندارد. این کشور اکنون به یک قدرت درجه‌دوم در سطح جهانی تبدیل شده است، به گونه‌ای که حتی در منطقه قفقاز نیز نمی‌تواند برای تضاد منافعی که با آذربایجان دارد راه‌حلی ارایه دهد. فارغ از آن روسیه حتی در قراردادهایی که با ایران بسته، هیچ‌گونه تعهد نظامی مشخص نکرده است. مقامات روسی بارها به‌صراحت گفته‌اند که هیچ‌گونه تضمین یا تعهد دفاعی برای ایران در‌نظر نگرفته‌اند. انتصار در ادامه به «اعتماد» گفت: درباره چین نیز همین‌گونه است. برخی در ایران انتقاد کرده و می‌گویند چرا پکن دخالت چندانی در تحولات منطقه‌ای نداشته است، اما باید درک کرد که حوزه حیاتی چین در شرق آسیا، ازجمله تنگه تایوان و اطراف آن است، نه خاورمیانه. چین حاضر نیست در جایی دور از مرزهایش و آن‌هم در برابر قدرتی مانند امریکا وارد منازعه شود. درست است که جایگاه جهانی امریکا تضعیف شده، اما بودجه نظامی و حجم تسلیحات این کشور همچنان بیش از ده برابر رقبای اصلی‌اش است. این استاد بازنشسته در ادامه گفت‌وگوی خود با «اعتماد» تاکید کرد: برخی بر این باورند که چین باید به ‌خاطر نیازش به نفت ایران، نقش پررنگ‌تری ایفا می‌کرد، اما واقعیت این است که چین تنها حدود 15درصد از نفت موردنیاز خود را از ایران تامین می‌کند؛ یعنی 85درصد باقی‌مانده از کشورهای دیگر تامین می‌شود. در مقابل، ایران بیش از 90درصد صادرات نفت خود را به چین اختصاص داده است. از طرفی در‌خصوص قرارداد 25ساله ایران و چین نیز باید گفت که این توافق به‌هیچ‌وجه به معنای واقعی کلمه استراتژیک نیست. به‌ نظر من، کسانی که از این توافق با عنوان استراتژیک یاد می‌کنند، معنای دقیق این واژه را در روابط بین‌الملل نمی‌دانند.