بزرگنمايي:

کرمان رصد - از زمان انقلاب اسلامی 1357، صنعت هوانوردی ایران یکی از اهداف اصلی تحریم‌های ایالات متحده بوده است. با این حال، شرکت‌های هواپیمایی ایران – به‌ویژه آن‌هایی که وابسته به یا تحت مالکیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند – همچنان موفق به دور زدن تحریم‌ها برای واردات هواپیماهای مسافربری و باری با کاربری تجاری و نظامی می‌شوند.
به گزارش میدل ایست فورم، انتخاب مجدد دونالد ترامپ در انتخابات 2024 و بازگشت سیاست «فشار حداکثری» از سوی دولت او، مسیرهای دسترسی شرکت‌های ایرانی به هواپیماها و قطعات یدکی را با دشواری بیشتری مواجه کرده است. با وجود فشارهای فزاینده، در تاریخ 29 فروردین 1404، سه شرکت ایران‌ایر، ماهان و کاسپین موفق به وارد کردن پنج فروند هواپیمای مسافربری به داخل ایران شدند. به گزارش میدل ایست فورم، وزارت خزانه‌داری آمریکا پیش‌تر ماهان‌ایر و کاسپین را به دلیل انتقال سلاح به سوریه تحریم کرده بود. در این مورد اخیر، ایران‌ایر دو فروند ایرباس A330-243 سابق شرکت هنگ‌کنگ ایرلاینز را از مسیر مسقط، عمان، به فرودگاه مهرآباد تهران منتقل کرد و همزمان، ماهان و کاسپین نیز یک فروند RJ100 ساخت بریتانیا و دو فروند بوئینگ 737-300 با کاربری مسافری را از طریق اندونزی وارد کشور کردند. اگرچه RJ100 ساخت بریتانیاست، اما به چهار موتور آمریکایی Lycoming LF507-1F مجهز است.
رسانه‌های رسمی ایران این واردات را به عنوان نتیجه‌ای از مذاکرات هسته‌ای اخیر معرفی کرده‌اند و سعی کرده‌اند با استفاده تبلیغاتی از این اتفاق، آن را دستاوردی دیپلماتیک جلوه دهند؛ به‌ویژه در شرایطی که ارزش ریال در برابر دلار آمریکا به شدت کاهش یافته و افکار عمومی نیازمند نشانه‌هایی از موفقیت است.
بر اساس گزارش میدل ایست فورم، منابع داخل سازمان هواپیمایی کشوری ایران می‌گویند که دو شرکت ایران‌ایر و ماهان‌ایر تلاش دارند یک فروند ایرباس A330-243 دیگر و یک فروند هواپیمای باری بوئینگ 747-400 را به ترتیب از مسیر عمان و اندونزی وارد کنند. به احتمال زیاد، شرکت فارس‌ایر قشم – وابسته به ماهان – بهره‌بردار این هواپیمای باری خواهد بود. این شرکت در گذشته نقش مهمی در انتقال تسلیحات و مهمات برای وزارت دفاع ایران و همچنین برای شرکت‌های دفاعی ترکیه به کشورهایی مانند اتیوپی، میانمار، صربستان، سوریه، سودان و ونزوئلا ایفا کرده است؛ آن هم با استفاده از دو فروند بوئینگ 747-281F سال‌خورده.
توانایی ایران در انتقال نسبتاً آسان هواپیما از طریق اندونزی، بازتابی است از نبود اراده جدی در نهادهای سیاسی و امنیتی این کشور برای مقابله با چنین اقداماتی. به گزارش میدل ایست فورم، اندونزی در سال‌های اخیر به یکی از نقاط کلیدی در دور زدن تحریم‌های ایران تبدیل شده است. تنها در سه سال گذشته، ماهان‌ایر با استفاده از چند شرکت اندونزیایی از جمله PT Asia Global Airlines موفق به انتقال دست‌کم 12 هواپیما شده است؛ از جمله دو فروند ایرباس A340-211 متعلق به نیروی هوایی فرانسه، پنج فروند امبرائر ERJ-145LR، سه فروند Avro EJ85 و دو فروند RJ100 که یکی از آن‌ها از فرودگاه کلارک در فیلیپین حرکت کرد، در فرودگاه Batam در اندونزی سوخت‌گیری کرد و با دریافت کد ثبت هوایی سن‌مارینو، وارد فرودگاه امام خمینی تهران شد.
بی‌عملی نهادهای اندونزیایی در برابر این فعالیت‌ها، تا حد زیادی ریشه در روابط گسترده سیاسی، نظامی و اقتصادی این کشور با جمهوری اسلامی ایران دارد.
با این حال، به گزارش میدل ایست فورم، ایالات متحده هنوز ابزارهایی برای مقابله با این شبکه‌های دور زدن تحریم در اختیار دارد. اعمال تحریم‌های هدفمند علیه شرکت‌های صوری وابسته به ماهان‌ایر و دیگر خطوط هوایی ایرانی فعال در اندونزی، به‌همراه فشارهای دیپلماتیک مستمر، می‌تواند روند این فعالیت‌ها را مختل کرده و حتی زمینه فروپاشی کامل این شبکه‌ها را فراهم کند.