کرمان رصد - گجت نیوز / مغز نقشی محوری در تاریخ تکامل انسان داشته است. هرچند آیا حیوانات بدون مغز می‌توانند فکر کرده و کارهای پییچیده را انجام دهند؟ پاسخ به این سوال شما را شگفت‌زده می‌کند.
موجوداتی مثل ستاره دریایی، عروس دریایی و توتیای دریایی در زمره حیوانات بدون مغز قرار می‌گیرند. با وجود این، جانوران اشاره شده می‌توانند شکار کرده، خطر را احساس کرده و به محیط اطراف واکنش نشان دهند. هرچند آیا آنها توانایی فکر کردن هم دارند؟
بازار ![]()
مسیر عجیب تکامل در حیوانات بدون مغز
انسان همیشه خود را به‌عنوان مرکز جهان هستی می‌بینید و تصور می‌کند که تنها الگوی کامل و ممکن است. گرچه نگاهی به موجودات کره زمین نشان می‌دهد که تکامل می‌تواند مسیرهای مختلفی را طی کند. به همین خاطر است که برخی دانشمندان احتمال وجود موجودات فضایی سیلیکونی (بدون گوشت و پوست) را مطرح می‌کنند.
نداشتن مغز به‌معنی نداشتن نورون نیست. به‌جز اسفنج دریایی و پلاکوزاها تمام جانوران جهان دارای نورون هستند. در جانورانی مثل عروس دریایی، شقایق دریایی و هیدراها نیز شبکه‌های عصبی به‌صورت پراکنده شکل گرفته‌اند. به این معنی که شبکه‌ای از نورون‌های متصل را می‌توان در تمام بدن این جانوران مشاهده کرد.
این شبکه عصبی می‌تواند داده‌های حسی را پردازش کرده و سبب انجام واکنش‌های حرکتی (شنا کردن، منقبض کردن بدن، غذا خوردن، نیش زدن) شوند. در واقع ما با نوعی پردازش داده بدون وجود مغز طرف هستیم. همین ترکیب ساده می‌تواند از رفتارهای پیچیده‌ای پشتیبانی کند.
آزمایش‌های مختلف برای ارزیابی قدرت تفکر این جانوران
گروهی از پژوهشگران متوجه شدند شقایق دریایی توانایی این را دارد که دو محرک غیرمرتبط را به هم ارتباط دهد. آنها در ابتدا طوری این حیوانات بدون مغز را آموزش دادند که متوجه شوند یک نور ضعیف بی‌ضرر می‌تواند به شوک الکتریکی ارتباط داشته باشد. پس از مدتی شقایق دریایی همزمان با مشاهده نور بدن خود را جمع می‌کرد. شاید چنین چیزی برای انسان ساده باشد، اما برای جانوری که از ارگان پیچیده‌ای چون مغز بهره نمی‌برد بسیار خاص است.
در یک آزمایش دیگر مشخص شد شقایق دریایی می‌تواند پس از چند بار برخورد با همسایه خود متوجه ارتباط ژنتیکی موجود بشود. در واقع جانور می‌فهمد که مثلا یک شقایق دریایی دیگر و او والدین یکسان داشته‌اند. در نتیجه نسبت به حریم خود خشونت نشان نمی‌دهد.
در اخبار علمی یک بررسی جالب دیگر نیز دیده می‌شود. عروس دریایی مکعبی می‌تواند نشانه‌های بصری را به برخورد با اجسام ربط دهد. در نتیجه از موانع اجتناب می‌کند. به باور دانشمندان این موارد نشان می‌دهند که یادگیری حتی می‌تواند توسط یک نورون نیز انجام شود. پس آیا می‌توان گفت که حیوانات بدون مغز هم فکر می‌کنند؟
اگر فکر کردن را به‌معنی عام آن در نظر بگیریم، باید گفت که حتی عروس دریایی نیز فکر می‌کند. چراکه این جانور می‌تواند داده‌های محیط پیرامون را پردازش کرده و از آنها برای زنده ماندن استفاده کند. همچنین فرآیند یادگیری را می‌توان به‌خوبی در اینگونه جانوران دید. هرچند وقتی صحبت از درک و شناخت پیشرفته می‌شود، ماجرا عوض می‌شود.
شناخت پایه‌ای را می‌توان به‌عنوان هر تغییری در رفتار دانست که فراتر از واکنش‌های حرکتی است. با این تعریف می‌توان گفت که حیوانات بدون مغز نیز دارای حد مشخصی از شناخت هستند. هرچند نوع پیشرفته‌تر شناخت به میزانی از خودآگاهی یا هوشیاری نیاز دارد. چیزی که قطعا در این جانوران دیده نمی‌شود.
جالب است بدانید که خانواده عروس دریایی 700 میلیون سال در کره زمین دوام آورده‌اند. در واقع با وجود انقراض های دسته‌جمعی بزرگ و نابود شدن بی‌شمار گونه جانوری مختلف، حیوانات بدون مغز موفق شدند خود را با محیط وفق دهند. همین نیز نشان می‌دهد که آنها حداقل از سطح ساده‌ای تفکر برخوردار هستند. هرچند که تکامل طولانی‌مدت باعث نشده از نظر قدرت تفکر در سطح انسان قرار بگیرند.