کرمان رصد - ایسنا / پس از آن‌که ژاپن تصمیم گرفت در فضا نوعی نوشیدنی سنتی تولید کند، حالا چین هم در ایستگاه فضایی تیانگونگ (Tiangong) خود، بال مرغ‌های سبک نیواورلئان و استیک فلفل سیاه را در فر مخصوصی که با هوای داغ کار می‌کند، بریان کرده است.
غذا برای حفظ سلامت جسمی و روحیه خوب بسیار حیاتی است به‌ویژه در شرایط پرتنش و ایزوله. همین یکی از دلایلی است که نیروهای نظامی میلیون‌ها دلار صرف توسعه جیره‌های غذایی خوش‌طعم برای سربازان می‌کنند و زیردریایی‌ها به منوهای عالی خود افتخار می‌ورزند. همچنین، به همین دلیل بود که کشتی‌های مسافربری ترانس‌آتلانتیک قدیمی، مسافران خود را در سفر از ساوت‌همپتون به نیویورک با غذاهای مفصل راضی نگه می‌داشتند.
بازار
به نقل از نیواطلس، در همین حال، غذا در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و ایستگاه تیانگونگ چیز چندان دل‌چسبی نیست؛ منوهای غذایی آن‌ها بیشتر شبیه جیره‌های مخصوص مسابقات قایقرانی دور بریتانیاست تا وعده‌های غذایی واقعی. با این‌که از نظر تغذیه‌ای کامل هستند، اما خوردن ماهی کنسروی، گوشت‌های از پیش آماده و استریل‌شده، تخم‌مرغ‌های هم‌زده بازسازی‌شده، سوپ چغندر خشک‌شده و میگوهای بسته‌بندی‌شده در خلأ چندان اشتهابرانگیز نیست.
با گسترش پروازهای تجاری فضایی و ماموریت‌های فضایی عمیق که ممکن است سال‌ها به طول بینجامند، مهندسان فضایی و کارشناسان آشپزی در تلاشند روش‌هایی را بیابند تا وعده‌های غذایی فضانوردان بیشتر شبیه غذای زمینی باشد و در عین حال تجهیزاتی بسازند که با کاهش وزن بار، امکان ارسال مواد اولیه به‌صورت فله‌ای را به جای ارسال غذاهای آماده با بسته‌بندی‌های متعدد فراهم کنند.
یکی از این نمونه‌ها، فر جدیدی است که به‌تازگی در ایستگاه تیانگونگ نصب شده است. مرکز فضانوردی چین (ACC) اعلام کرده است که این دستگاه همراه با فضاپیمای سرنشین‌دار شنژو-21 (Shenzhou-21) در تاریخ 31 اکتبر به آزمایشگاه فضایی ارسال شده است.
برای یک انسان، فر شاید فقط یک جعبه داغ باشد، اما در واقع وسیله‌ای بسیار پیشرفته است و در فضا، کار با آن به‌طرز سختی پیچیده‌تر می‌شود. مشکل اصلی، بی‌وزنی است. بدون جاذبه، جریان همرفت (convection) وجود ندارد، یعنی هوای گرم بالا نمی‌رود چون «بالایی» وجود ندارد. برای مثال، اگر شمعی را در فضا روشن کنید، شعله خیلی زود خاموش می‌شود، چون دود اطراف فتیله جمع می‌شود و اکسیژنی برای تغذیه شعله باقی نمی‌ماند.
در پخت‌وپز هم همین اتفاق می‌افتد: هوای گرم فقط در جای خود معلق می‌ماند و باعث می‌شود غذا ناهماهنگ بپزد و بخش‌هایی تقریبا خام و بخش‌هایی سوخته شوند.
برای جلوگیری از این مشکل، فر فضایی چین در واقع شبیه یک سرخ‌کن هوایی (air fryer) طراحی شده است که فن‌هایی برای گردش هوای داغ دارد. مشکل دیگر، استفاده از فر در محیطی محدود و بسته است.
نویسنده این مقاله می‌گوید: من از تجربه شخصی می‌گویم؛ زمانی در آشپزخانه کوچک و بدون تهویه کشتی در عرشه پایین کار می‌کردم که همه‌چیز بوی روغن و غذای سرخ‌شده گرفته بود و لایه‌ای از چربی روی تمام سطوح، حتی عینک من نشسته بود.
ایستگاه تیانگونگ از این نظر وضع بدتری دارد، چون هیچ راهی برای خروج بو و دود وجود ندارد. بنابراین، این فر با سیستم فیلتراسیون چندلایه مجهز شده تا دود، چربی و ذرات معلق را قبل از ورودشان به هوای داخل ایستگاه جذب کند.
علاوه بر این، فر جدید دارای کنترل دقیق دما و کاتالیز دمای بالا است. گزارش‌ها حاکی از آن است که دمای داخل فر به 190 درجه سانتی‌گراد می‌رسد که به‌طور قابل توجهی بالاتر از 100 درجه سانتی‌گراد در سیستم‌های گرم‌کننده غذای فضایی دیگر است.
این دستگاه همچنین تنظیمات از پیش برنامه‌ریزی‌شده برای غذاهای مختلف دارد و برای 500 چرخه پخت طراحی شده است. دمای بالاتر نیز باعث می‌شود غذا کاراملیزه شود و بافتی ترد و برشته پیدا کند.
اما یکی دیگر از چالش‌های آشپزی در ایستگاه فضایی این است که غذا در فضا شناور می‌شود که می‌تواند هم آزاردهنده و هم خطرناک باشد، مخصوصاً وقتی درِ فر را باز می‌کنی و تکه‌های داغ استیک به سمتت پرواز می‌کنند.
برای جلوگیری از این وضعیت، فر با یک قفسه مخصوص پخت طراحی شده که شبیه توری‌هایی است که کمپ‌زن‌ها برای پخت ماهی استفاده می‌کنند. این توری، یک شبکه باز است که بعد از گذاشتن غذا بسته می‌شود تا غذا را مانند سبد در جای خود نگه دارد.
اولین «باربیکیوی فضایی» چین بر پایه کارهایی ساخته شده که پیش‌تر در ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام شده بود. در سال 2020، آزمایشی برای پخت کوکی در فر ویژه صورت گرفت. در آنجا، هر نوبت پخت تا دو ساعت طول می‌کشید، در حالی‌که بال‌های مرغ و استیک‌های چینی تنها در 28 دقیقه آماده شدند.
انتظار می‌رود فر جدید نه‌تنها روحیه فضانوردان را بالا ببرد، بلکه کیفیت رژیم غذایی آن‌ها را نیز بهبود دهد و بتوان منوی 10 روزه فعلی آن را به 190 نوع غذا گسترش داد.
با این حال، احتمالا این فر چالش‌های جدیدی هم به همراه خواهد داشت: اکنون که فضانوردان «بال مرغ» دارند، بی‌شک باید برنامه‌ای برای تأمین سس تند، سس رَنچ و ساقه کرفس نیز در نظر گرفته شود!