کرمان رصد - گجت نیوز / تلسکوپ فضایی جیمزوب با یک دستاورد بی‌سابقه، توانسته است اولین نمای سه‌بعدی یک سیاره فراخورشیدی را تهیه کند. این کشف افق‌های جدیدی را در مطالعه جو سیارات دوردست می‌گشاید.
در یک پروژه تحقیقاتی جدید، اخترشناسان دانشگاه مریلند و کورنل، سیاره فراخورشیدی غول‌پیکر گازی WASP-18b را مورد بررسی قرار داده‌اند. این سیاره که به دلیل نزدیکی شدید به ستاره‌اش به عنوان یک مشتری فوق‌داغ شناخته می‌شود، در فاصله 400 سال نوری از زمین قرار دارد.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد WASP-18b آن را به هدفی ایده‌آل برای نقشه‌برداری‌های پیشرفته تبدیل کرده است. این دستاورد جدید با همکاری ناسا و تیم تلسکوپ فضایی جیمز وب، مسیرهای جدیدی را برای مطالعه جو سیارات فراخورشیدی می‌گشاید.
دستیابی به نمای سه‌بعدی یک سیاره فراخورشیدی با نقشه‌برداری گرفتگی
بازار
این پژوهش، که در تاریخ 28 اکتبر 2025 در Nature Astronomy منتشر شد، اولین نقشه سه‌بعدی از یک سیاره فراخورشیدی را ارائه می‌دهد. این تیم به سرپرستی محققان دانشگاه مریلند و کورنل، دمای WASP-18b، یک غول گازی عظیم‌الجثه را ترسیم کرد. آن‌ها برای این منظور از روشی به نام نقشه‌برداری گرفتگی سه‌بعدی استفاده کردند.
این اولین بار است که این تکنیک برای ساخت یک نقشه دمایی سه‌بعدی کامل به کار گرفته شده و حاصل مشاهدات حساس تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا است. این تکنیک امکان بررسی همزمان سه بعد (عرض جغرافیایی، طول جغرافیایی و ارتفاع) را فراهم می‌آورد و سطح بی‌سابقه‌ای از جزئیات را برای مطالعه اجرام آسمانی ارائه می‌دهد. با اندازه‌گیری تغییرات جزئی در نور ستاره‌ای که سیاره از مقابل آن عبور می‌کند و تحلیل آن در طول موج‌های مختلف، می‌توان دما را در لایه‌های مختلف جو بازسازی کرد.
کشف مناطق داغ و اثرات بر بخار آب در WASP-18b
نقشه سه‌بعدی جدید، مناطق متمایزی را در سمت روز دائمی سیاره WASP-18b شناسایی می‌کند که به صورت کشیدی قفل شده است. یک نقطه داغ دایره‌ای در محلی که نور ستاره مستقیماً به آن می‌تابد، مشاهده شد و بادهای سیاره‌ای آنقدر ضعیف هستند که نمی‌توانند این گرما را به‌طور موثر پخش کنند. یک حلقه خنک‌تر نیز این مرکز داغ را احاطه کرده است. این تحلیل همچنین کاهش قابل توجهی در بخار آب درون این نقطه داغ در مقایسه با میانگین سیاره نشان داد.
این مشاهدات برای اولین بار در یک سیاره واحد، تجزیه بخار آب در مناطق داغ و حضور آن در مناطق خنک‌تر را تأیید می‌کند که پیش از این توسط تئوری‌ها پیش‌بینی شده بود. این روش فرصت‌های جدیدی را برای مطالعه صدها مشتری داغ دیگر و حتی دنیاهای سنگی کوچک‌تر، از جمله نقشه‌برداری دمای سطح سیارات بدون اتمسفر، باز می‌کند. این پژوهش توسط برنامه علمی انتشار اولیه جامعه سیارات فراخورشیدی در حال گذر تلسکوپ فضایی جیمز وب پشتیبانی شده است.