کرمان رصد - خراسان / «سیاست‌گذاری با چشمان بسته!» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم سید عباسعلی وهاب زاده موسوی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سیاست‌گذاری در ایران، بیش از آن که بر پایه پژوهش‌های علمی، داده‌های دقیق و ارزیابی‌های پیش از اجرا باشد، به نظر می‌رسد که در بسیاری موارد بر آزمون و خطا بنا شده است؛ رویکردی که تبعات سنگینی برای زندگی مردم و اقتصاد کشور به همراه داشته است. تصمیمات کلان، به‌جای حل مشکلات، گاه خود به بحران‌های تازه دامن زده‌اند و تغییرات مکرر آن‌ها، اعتماد عمومی به سیاست‌گذاری را خدشه‌دار کرده است. در این میان، نبود آزمایشگاه‌های سیاست‌گذاری، به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم حکمرانی، بیش از هر زمان دیگری در کشور احساس می‌شود.
یکی از نمونه‌های بارز این سردرگمی در سیاست‌گذاری را می‌توان در تغییرات مکرر برخی تصمیمات اجرایی مشاهده کرد؛ از تصمیمات ناظر بر تعطیلی روزهای پنج شنبه در استان‌ها که گاه اجرا و گاه لغو می‌شوند، تا سیاست‌های مرتبط با ارز مسافرتی که هر چند وقت یک‌بار دستخوش تغییر می‌شود و برنامه‌ریزی شهروندان را مختل می‌کند. یارانه انرژی و داستان ناترازی‌های آن هم که قصه پر غصه هر روزه شهروندان است که بدون بررسی عمیق و آزمایش دقیق، اجرا شده و بارها با اصلاحات و تغییرات روبه‌رو بوده است. این تغییرات ناگهانی نه‌تنها مردم را دچار نارضایتی کرده‌اند، بلکه نشان‌دهنده ضعف در نظام تصمیم‌گیری و نبود یک سازوکار علمی برای ارزیابی آثار این سیاست‌ها پیش از اجراست.
در چنین شرایطی، ایجاد آزمایشگاه‌های سیاستی در کشور می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل مؤثر مطرح شود. در کشورهای پیشرفته، این نهادها وظیفه شناسایی، طراحی و آزمایش سیاست‌ها در مقیاس کوچک را بر عهده دارند تا پیش از اجرای تصمیمات کلان، نقاط ضعف و قوت آن‌ها مشخص شود. نبود چنین سازوکاری در ایران باعث شده که تصمیمات مهم، بدون ارزیابی دقیق و علمی اتخاذ شوند و تغییرات مکرر آن‌ها، هزینه‌های سنگینی را به مردم تحمیل کند.
اما آیا می‌توان به ایجاد چنین نهادی در ایران امیدوار بود؟ پاسخ مثبت است. در این میان، نهادهای بزرگ و مؤثر در کشور می‌توانند نقش کلیدی در این زمینه ایفا کنند. به‌ویژه در استان خراسان رضوی، وجود مجموعه‌هایی مانند آستان قدس رضوی که از ظرفیت‌های گسترده اقتصادی، علمی و مدیریتی برخوردارند، فرصت مناسبی را برای پیشگامی در این زمینه فراهم کرده است. چنین مجموعه‌هایی با توجه به جایگاه ویژه‌ای که در استان و کشور دارند و همچنین ارتباط نزدیکی که با مردم برقرار کرده اند، می‌توانند با تاسیس یک آزمایشگاه سیاست‌گذاری علاوه بر آنکه مسائل خود از قبیل مسائل مرتبط با زائر یا کارکنان را به صورت علمی حل نمایند همچنین می‌توانند به‌عنوان الگویی برای سایر دستگاه‌ها نیز عمل کنند. چنین نهادهایی می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌ها، نهادهای پژوهشی و متخصصان داخلی، مسیر طراحی و اجرای سیاست‌های عمومی در سازمان خود و حتی کشور را متحول کنند.
بازار ![]()
راه‌اندازی آزمایشگاه‌های سیاستی در ایران می‌تواند نقطه عطفی در حکمرانی کشور باشد و مسیر سیاست‌گذاری را به سمت علمی‌تر و داده‌محورتر شدن سوق دهد. این آزمایشگاه‌ها، با فراهم کردن امکان شبیه‌سازی تصمیمات در مقیاس کوچک، به سیاست‌گذاران کمک می‌کنند که پیش از اجرا، اثربخشی و کارآمدی سیاست‌ها را بسنجند و با اصلاح نقاط ضعف، سیاست‌هایی مطمئن‌تر و دقیق‌تر ارائه دهند. این رویکرد، نه‌تنها هزینه‌های اشتباهات را کاهش می‌دهد، بلکه به افزایش اعتماد عمومی به نظام حکمرانی نیز کمک می‌کند.
اکنون زمان آن فرا رسیده است که ایران از چرخه آزمون‌وخطا در تصمیم‌گیری‌ها خارج شود و به سمت حکمرانی مبتنی بر شواهد حرکت کند. ایجاد آزمایشگاه‌های سیاستی در استان‌های کلیدی، به‌ویژه استان‌هایی که به واسطه جایگاه اقتصادی و فرهنگی خود در تصمیم‌گیری‌های ملی تأثیرگذار هستند، می‌تواند به‌عنوان نقطه آغاز این تحول بزرگ عمل کند. مجموعه‌هایی که از ظرفیت‌های گسترده علمی و مدیریتی برخوردارند، باید در این مسیر پیشگام شوند و الگویی برای سیاست‌گذاری علمی در ایران ایجاد کنند؛ الگویی که نه‌تنها به نفع مردم، بلکه به نفع آینده کشور خواهد بود.