کرمان رصد - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مدیرکل آژانس پس از توافق قاهره کوشید با ارائه تفسیری یکجانبه روند گفت‌وگوها را برعکس جلوه دهد
علیرضا احمدی| توافق اخیر ایران و آژانس در قاهره درحالی همچنان در کانون توجه محافل سیاسی-رسانه‌ای قرار دارد که بیش از هر چیز نشان‌دهنده «دیپلماسی مسئولانه» تهران در مواجهه با آژانس و ادامه رایزنی‌ها با این نهاد بین‌المللی با توجه به ملاحظات و راهبردهای محوری مدنظر ایران است.
در شرایطی که توافق عراقچی و گروسی در مصر واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی متفاوتی را به‌دنبال داشت، وزیر امورخارجه ایران شامگاه پنجشنبه با حضور در یک‌برنامه تلویزیونی به تشریح ابعاد گوناگون این توافق پرداخت؛ توضیحاتی که روشن‌‌کننده زوایای مختلف توافق به‌حساب می‌آید.
تازه‌ترین مواضع سیدعباس عراقچی درباره توافق با آژانس در شرایطی است که رافائل گروسی پس از امضای توافق تازه در قاهره کوشید با ارائه تفسیری یکجانبه از ماهیت توافق، روند گفت‌وگوها را وارونه جلوه دهد و مذاکرات پیش‌رو و همچنین روند تحولات را تحت‌تأثیر قرار دهد. در این میان اگرچه توافق قاهره گامی روبه‌جلو برای مدیریت تنشها در همکاری‌های ایران و آژانس محسوب می‌شود، اما امیدواری به روند تحولات بیش از هر چیز به اقدام‌ها و حسن‌نیت طرف مقابل در پیشبرد موارد توافق‌شده بستگی دارد. در این میان صحت‌سنجی ادعاهای مطرح‌شده ازسوی گروسی درباره توافق با ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
وضعیت بازرسی‌ها
یکی از موضوع‌های مطرح در توافق قاهره ازسرگیری بازرسی‌های آژانس از تاسیسات هسته‌ای ایران است.
ادعای گروسی: مدیرکل آژانس در گفت‌وگویی پس از توافق قاهره ادعا کرد توافق اخیر این امکان را فراهم می‌کند که آژانس به همه تأسیسات هسته‌ای ایران، حتی آنهایی که در جریان جنگ 12روزه آسیب دیده‌اند، بدون استثنا دسترسی داشته باشد.
پاسخ عراقچی: وزیر امورخارجه ایران در گفت‌وگوی تلویزیونی در این زمینه تأکید کرد: براساس توافق اکنون هیچ اقدامی ازسوی آژانس صورت نمی‌گیرد، تا زمانی که ایران مجموعه‌ای از اقدام‌های زیست‌محیطی و ایمنی را در این تأسیسات انجام دهد. پس از انجام این اقدامات، ایران گزارش مربوط به وضعیت این مراکز را نه به آژانس، بلکه به شورای‌عالی امنیت ملی ارائه خواهد کرد. شورای‌عالی نیز با لحاظ همه دغدغه‌های امنیتی تصمیم می‌گیرد این گزارش به چه شکلی و در چه سطحی ارائه شود.
خروج از ان.پی.تی
موضوع «خروج ایران از معاهده ان.پی.تی» یکی دیگر از موضوع‌های مهم مطرح در مواضع ایران و آژانس در روزهای اخیر بوده‌است.
ادعای گروسی: مدیرکل آژانس در روزهای اخیر طی گفت‌وگویی ابراز امیدواری کرد که بعد از دیدار و توافق قاهره، ایران از ان.پی.تی خارج نشود.
پاسخ عراقچی: وزیر‌امور خارجه در این زمینه تأکید کرده است که گزینه‌های ایران محدود به خروج از ان.پی.تی نیست و «باید دید در زمان خود، کدام گزینه بهتر می‌تواند منافع و مصالح عالی کشور را تأمین کند»؛ با توجه به این موضع‌گیری باید تأکید کرد که تصمیم‌گیری تهران در این زمینه ربطی به توافق قاهره ندارد.
اعتبار توافق
شرایط پایداری توافق میان ایران و آژانس نیز از نکات محوری «توافق قاهره» به‌حساب می‌آید؛ این درحالی است که گروسی تلاش دارد تفسیر وارونه‌ای از آن ارائه دهد.
ادعای گروسی: مدیرکل آژانس در موضع‌گیری خود پس از توافق قاهره تلاش کرد ماهیت توافق اخیر با ایران را «فنی» و «غیرسیاسی» جلوه دهد.
پاسخ عراقچی: رئیس دستگاه دیپلماسی دراین‌باره تأکید کرده است که «اعتبار این توافق تا زمانی است که هیچ اقدام خصمانه‌ای علیه ایران صورت نگیرد؛ ازجمله فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک»؛ بنابراین این توافق صرفا «فنی» و «سیاسی» نیست و ابعاد دیگری را نیز دربرمی‌گیرد.
زمان برداشتن گام‌های عملی
در شرایطی که پس از توافق قاهره گروسی کوشید روایت خود را از زمان اجرایی‌سازی توافق ارائه کند، واقعیت از تفاوت مهمی حکایت دارد.
ادعای گروسی: گروسی در نخستین موضع‌گیری خود پس از امضای توافق با ایران اعلام کرد که «ایران و آژانس همکاری را به شکل محترمانه و جامع از سر خواهند گرفت؛ این گام‌های عملی باید همین حالا اجرا شود.»
پاسخ عراقچی: تأکید گروسی بر برداشتن گام‌های عملی از «همین حالا» در شرایطی است که عراقچی در آخرین موضع‌گیری خود تأکید کرد که «باید مذاکرات جداگانه‌ای انجام داد تا مشخص شود دسترسی‌ها به چه شکلی اعطا شود. نتیجه این مذاکرات نیز مجدداً به شورای‌عالی امنیت ملی ارائه خواهد شد. بنابراین اکنون نه‌تنها هیچ بازرسی‌ای انجام نشده، بلکه حتی توافقی برای انجام آن نیز صورت نگرفته‌است».
وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده
وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از اصلی‌ترین موضوع‌های مورد توجه بوده که در دیدارهای قاهره نیز مورد توجه قرار گرفته است.
ادعای گروسی: مدیرکل آژانس پس از توافق قاهره مدعی شد که «توافق گزارش‌دهی لازم درباره همه سایت‌های مورد حمله اسرائیل، ازجمله مواد هسته‌ای موجود در آنها را دربر می‌گیرد».
پاسخ عراقچی: پاسخ وزیر امورخارجه به ادعاهای مطرح‌شده در این زمینه نیز جالب‌توجه است؛ عراقچی تأکید کرد: «اینکه این مواد قابل دسترسی هستند یا خیر یا وضعیت بخشی از آنها چگونه است، ازسوی سازمان انرژی‌اتمی در دست ارزیابی است. پس از نهایی‌شدن این ارزیابی، گزارش مربوط به شورای‌عالی امنیت‌ملی ارائه می‌شود و شورا با درنظرگرفتن همه «دغدغه‌های امنیتی ایران» درباره نحوه اقدام تصمیم‌گیری خواهد کرد.
یک سند پادمانی؟
وضعیت همکاری‌های ایران و آژانس نیز از نکات مطرح در موضع‌گیری‌های اخیر مدیرکل آژانس است؛ تا جایی که گروسی کوشید ماهیت توافق را «پادمانی» جلوه دهد.
ادعای گروسی: مدیرکل آژانس پس از توافق قاهره در نشست شورای حکام آژانس این توافق را «یک‌سند اجرایی پادمانی»، «ترتیبات عملی برای اجرای پادمان‌ها در ایران» و همچنین «ازسرگیری همکاری‌ها» عنوان کرد.
پاسخ عراقچی: مواضع گروسی دراین زمینه در حالی است که وزیر امورخارجه در گفت‌وگوی تلویزیونی خود تأکید کرد که «آژانس پذیرفته همکاری ایران با این نهاد نمی‌تواند مانند گذشته باشد» و با توجه به این موضوع «تعریف همکاری‌ها در چارچوب جدید» چشم‌انداز جدید مناسبات ایران و آژانس به‌حساب می‌آید.
ویژگی‌های توافق قاهره
«تفسیر توافق» ازسوی مدیرکل آژانس طی روزهای اخیر در شرایطی است که وزیر امورخارجه ایران در گفت‌وگوی تلویزیونی اخیر خود به تبیین ویژگی‌های چارچوب جدید مورد توافق ایران و آژانس در قاهره پرداخته است؛ از جمله:
پذیرش آژانس مبنی بر اینکه حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران اقدامی غیرقانونی بوده است.
تعارض حملات به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران با حقوق بین‌الملل، منشور ملل متحد و همچنین اساسنامه آژانس
تأیید پدیدآمدن شرایط جدید در پرونده هسته‌ای ایران و تعریف همکاری‌های دوطرفه در چارچوب جدید
تأیید آژانس مبنی بر الزام‌آوربودن قانون مصوب مجلس برای ایران و لزوم اجرایی‌سازی همکاری‌های جدید در همان قالب
تصریح پیگیری و اجرای همه امور از طریق شورای‌عالی امنیت‌ملی ایران
ارجاع چندین‌باره متن به قانون مجلس و نقش شورای‌عالی امنیت‌ملی ایران
پذیرش تفاوت میان تأسیسات بمباران‌شده و تأسیساتی که تحت حمله قرار نگرفته‌اند و شرایط خاص هریک از آنها ازسوی آژانس
بازار ![]()