کرمان رصد - همشهری / «ایران در پازل وزن‌کشی شرق مقابل غرب» عنوان یادداشت روز در روزنامه همشهری به قلم علی ودایع است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
وزن‌کشی‌های قدرت در عرصه آنارشیک روابط بین‌الملل در حال تغییر و تحول است. تقابل یکجانبه‌گرایی غربی با چندجانبه‌گرایی شرقی موتور محرکه تقابل‌های استراتژیک است. آمریکا تلاش می‌کند در قامت قدرت هژمون نظام تک‌قطبی را در سیستم کلان و سیستم خرد دیکته کند؛ فرآیندی که عملا با ائتلاف کشورهای ساختارشکن با چالش مواجه است.
در شرایطی که ایران بی‌سابقه‌ترین سطح تقابل با غرب را تجربه می‌کند چندجانبه‌گرایی برای تهران یک الزام حیاتی محسوب می‌شود. چندجانبه‌گرایی به‌معنای اشتراک‌گذاری ابزارهای قدرت در راستای منافع مشترک است. در این مسیر حضور در سازمان همکاری‌های شانگهای SCO یک اتفاق ویژه در چندجانبه‌گرایی محسوب می‌شود. نکته جالب توجه اینجاست که برخی از کشورهای همراه با آمریکا نیز تلاش می‌کنند در ائتلاف شرقی منافع جدیدی تعریف کنند. فراموش نکنیم نوع رقابت‌ها، نه ایدئولوژیک که مبتنی بر منافع ملی کشورها تفسیر می‌شود.
حضور مؤثر ایران در ائتلاف شانگهای منجر به تعریف پرستیژ متفاوت در جنگ دیپلماتیک با غرب شده است. آمریکا و تروئیکای اروپایی در تقابل با تهران همواره تلاش کردند مبتنی بر هنجارهای سنتی حقوقی و دیپلماتیک اقدام کنند اما شکل‌گیری ائتلاف‌های دیپلماتیک امکان مانور تهران را افزایش می‌دهد. به موازات افزایش تراکنش‌های دیپلماتیک، سازمان همکاری‌های شانگهای به‌دنبال توسعه تجاری بین اعضاست. جنگ اوکراین و فرآیند تحریمی غرب علیه روسیه، توجه شانگهای به توسعه زیرساخت‌های تجاری بین اعضا را تشدید کرد.
نمی‌توان نادیده گرفت که سازمان شانگهای حدود 40درصد جمعیت جهان را شامل می‌شود.
بازار ![]()
اقتصاد 12کشور عضو سازمان شانگهای بیش از 20تریلیون دلار است و این سازمان سهم 22.9درصدی از اقتصادجهانی را دراختیار دارد. ایران می‌تواند در این فضا امکان تعریف منافع اقتصادی و عبور از فشار تحریم‌های غربی را به شکلی ویژه کسب کند.
تقابل کریدورها در قلب تغییرات ژئوپلیتیکی فرآیندی است که نمی‌توانیم از کنار آن بی‌تفاوت عبور کنیم. کریدور شمال-جنوب INSTC برای روسیه دارای اهمیت ویژه است که اتفاقا مورد توجه ائتلاف شانگهای قرار دارد.
در چشم‌انداز آتی ائتلاف شانگهای همکاری‌های امنیتی و ضدتروریسم نیز مورد توجه قرار گرفته است. نوع منافع مشترک اعضا و تقابل‌های بیرونی به‌گونه‌ای است که این نهاد خواسته یا ناخواسته به سمت همکاری‌های نظامی حرکت خواهد کرد. شاید بتوان گفت که حضور رهبران سازمان در رژه بزرگ پکن یک ریل‌گذاری ویژه در رابطه با آینده ائتلاف شانگهای مقابل پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) است.
آنچه در نشست تیانجین دیدیم تلاش فوری با تکیه بر دیپلماسی علیه مکانیسم ماشه و محکومیت تهاجم به ایران بود. تهران عضو رسمی سازمان همکاری‌های شانگهای است و منافع جمعی ایجاب می‌کند که چین و روسیه به‌عنوان اعضای محوری با رفتار غرب و مشخصا تروئیکای اروپایی مقابله کنند.
تصور نادرست از شراکت ایران با متحدان شرقی این است که تهران ورق بازی قدرت‌های بزرگ شده است؛ درحالی‌که سیاست خارجی تهران مبتنی بر بالانس قدرت و تأمین منافع ملی تعریف می‌شود. امتناع از حضور در ائتلاف‌های همسو امکان چانه‌زنی با جبهه متخاصم را تحت‌الشعاع قرار
می‌دهد.