کرمان رصد

آخرين مطالب

سرمقاله وطن امروز/ خودآگاهی ملی، دینی است مقالات

سرمقاله وطن امروز/ خودآگاهی ملی، دینی است
  بزرگنمايي:

کرمان رصد - وطن امروز / «خودآگاهی ملی، دینی است» عنوان یادداشت روز در روزنامه وطن امروز به قلم مهرداد احمدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
امر ملی در ایران هرگز به‌ مثابه یک مفهوم صرفاً سکولار یا منقطع از ساحت متعالی دینی قابل تبیین نبوده است. تاریخ ما گواهی می‌دهد امر ملی همواره در پرتو دین و سنت‌های معنوی شکل گرفته و حتی در بزنگاه‌های بحرانی همچون قیام‌ها، انقلاب‌ها، جنبش‌های مشروطه‌خواهانه یا نهضت‌های ضداستبدادی، نه به‌ صورت یک هویت مستقل، بلکه به ‌عنوان امتداد یا بازتأکید بر امر دینی بروز کرده است. آنچه در ایران به نام «ملت» معنا یافته، در واقع از دل همین پیوستگی زاینده و پویای دین و امر جمعی برخاسته است. گویی هر گاه جامعه ایرانی به سطحی از بحران یا دوگانگی وجودی رسیده، دین به ‌عنوان قوام‌دهنده اصلی هویت جمعی، میدان‌دار و مرجع بازگشت شده است.
وقتی از انقلاب‌های 200 سال اخیر سخن می‌گوییم، باید یادآوری کرد چه در مشروطه و چه در انقلاب اسلامی، عنصر دین به‌ مثابه نیروی محرک اصلی عمل کرد. در مشروطه، در حالی که نخبگان و روشنفکران درگیر ترجمه مفاهیم قانون و پارلمانتاریسم بودند، بدنه اجتماعی حرکت، مشروعیت خود را از روحانیت و رهبران دینی گرفت. حتی توده‌های مردم، نه در قالب یک شهروند لیبرال یا فرد منفصل از سنت، بلکه در قامت «مؤمنِ ملت» به میدان آمدند. این خودآگاهی جمعی، اگرچه تحت تأثیر ایده‌های مدرن شکل می‌گرفت، نهایتاً در ترازوی دین وزن می‌شد و مشروعیت می‌یافت.
این وضع در انقلاب اسلامی به اوج رسید. انقلاب 57 را نمی‌توان یک انقلاب صرفاً سیاسی دانست. این انقلاب، تجلی کامل یک اراده جمعی بود که توانست امر ملی و امر دینی را در یک کنش همگرا به وحدت برساند. در اینجا، مردم به‌ مثابه یک پیکره زنده، دین را نه‌ تنها به‌ عنوان یک ارزش معنوی فردی، بلکه به‌ عنوان زبان جمعی و دستگاه هویت‌بخش خود به میدان آوردند. شعارها، نمادها، آداب و حتی فرم تظاهرات، همگی از متن سنت دینی برخاسته بود. مردم به خیابان نیامده بودند تا صرفاً رژیمی سیاسی را سرنگون کنند، بلکه آمده بودند یک معنا و یک افق جدید برای زیست جمعی خود بسازند؛ افقی که از دل تجربه دینی برآمده بود.
از همین منظر است که هر گاه سخن از مدرنیته در ایران به میان آمده، مواجهه با آن ناگزیر به ساحت دینی ارجاع یافته است. تجدد در ایران هرگز نتوانسته به‌ عنوان یک روند خالص سکولار یا یک نظام ارزشی مستقل جایگاهی پایدار پیدا کند. 
بازار
حتی آنجا که پروژه‌های شبه‌مدرن از بالا تحمیل شد، مقاومت اجتماعی از جنس بازگشت به هویت دینی و تأکید بر پیوستگی تاریخی -معنوی مردم ظاهر شد. این مقاومت، نه از سر تعصب صرف یا صرفاً ضدیت با مدرنیته، بلکه از این درک عمیق برآمد که هر گونه پروژه سیاسی یا فرهنگی بدون اتکا به دین، عملاً در ایران فاقد ریشه است و به سرعت به بی‌اعتباری و زوال می‌رسد.
اگر به وقایع پس از مشروطه، دوران رضاشاه، جنبش ملی شدن نفت و سپس دهه‌های اخیر نگاه کنیم و خاصه به جنگ تحمیلی دوم نظر کنیم، خواهیم دید دین همواره به‌ عنوان یک حافظه زنده و بستر اصلی درک جمعی عمل کرده است. در دوره رضاخان، تلاش برای یکسان‌سازی فرهنگی و حذف مظاهر دینی با مقاومت‌های پنهان و آشکار مردم مواجه شد. حتی در پروژه‌های آموزشی و اصلاحات ارضی، هنگامی که این پروژه‌ها فاقد پیوند با دین بودند، عموماً با واکنش‌های منفی مواجه شدند.
این پیوستگی را می‌توان در نسبت ایرانیان با مفهوم «شهادت» به‌ روشنی دید. شهادت در ایران نه‌‌تنها یک مفهوم دینی است، بلکه به یک رمز فرهنگی تبدیل شده که معنای زندگی، مرگ و حتی وطن‌دوستی را در خود جمع کرده است. اینجاست که امر ملی و دینی نه‌ تنها در تقابل با یکدیگر نیستند، بلکه دقیقاً در هم تنیده شده‌اند و هر گونه تلاش برای جدا کردن این دو، در عمل به معنای سلب معنا از هر 2 حوزه است. به همین دلیل، در جنگ تحمیلی، دفاع‌مقدس نه به‌ عنوان یک جنگ صرف، بلکه به‌ مثابه یک میدان ایثار و تحقق امر دینی - ملی جلوه‌گر شد.
حتی در ساحت فرهنگی و هنری، این پیوند به‌ وضوح قابل ردیابی است. از شعر تا موسیقی و سینما، مفاهیم دینی، اسطوره‌های شیعی و آرمان‌های ملی در هم تنیده‌اند. یک شاعر معاصر، وقتی از ایران می‌گوید، ناگزیر از کربلا، عاشورا و انتظار ظهور سخن می‌گوید. در موسیقی آیینی و سرودهای انقلابی، عشق به وطن به زبان شوق به شهادت و انتظار موعود بیان می‌شود. این وحدت بیانی، نشان‌دهنده این واقعیت تاریخی و معرفتی است که خودآگاهی ایرانی هرگز از دین منفک نبوده است.
از سوی دیگر، بسیاری از جریانات روشنفکری و اصلاح‌طلبانه، در تلاش برای معرفی امر ملی به ‌عنوان یک مقوله مستقل از دین، ناکام ماندند، زیرا مخاطب ایرانی، پیشاپیش خود را در مقام مؤمنی می‌بیند که با زبان دین؛ عدالت، آزادی، استقلال و حتی مفهوم ملت را می‌فهمد. این پیش‌فهم، نه تنها یک مانع نیست، بلکه سرمایه‌ای معرفتی است که امکان نقد، بازسازی و حتی مدرن‌سازی را فراهم می‌کند. درست به همین دلیل است که پروژه‌های سیاسی مبتنی بر جداسازی دین و ملت، غالباً به بحران مشروعیت گرفتار می‌شوند.
در دوران معاصر، تجربه جنبش‌های اجتماعی نشان داده هر کنش ملی وقتی می‌تواند دوام بیاورد و به گفتمان غالب بدل شود که متکی به معنا و رمزگان دینی باشد. جنبش‌های فاقد این پیوند، اگرچه در لحظه می‌توانند موجی ایجاد کنند اما به‌ سرعت به حاشیه می‌روند یا دچار انشقاق درونی می‌شوند. بر عکس، هرگاه حرکتی بر بستر ایمان و سنت دینی شکل گرفته، توانسته شبکه‌ای از همبستگی و اعتماد اجتماعی بسازد که تداوم و پایداری آن را تضمین کند.
همین پیوند عمیق و تاریخی است که امروز نیز به ‌عنوان یک سرمایه استراتژیک برای ایران عمل می‌کند. در جهان آشفته کنونی که هویت‌های ملی در بسیاری نقاط جهان دستخوش بحران شده و مفاهیم وطن، ملت و جمع بتدریج در حال فروپاشی‌اند، ایران به مدد پیوند ناگسستنی دین و ملت، توانسته خود را به‌ عنوان یک واحد معنادار و تاریخی حفظ کند. این وضعیت نه‌تنها یک امر سیاسی، بلکه یک واقعه فرهنگی-تمدنی است که باید درک شود.
نکته مهم‌تر آنکه این وضعیت ایجاب می‌کند هر پروژه سیاسی یا فکری که قصد اثرگذاری بر جامعه ایرانی را دارد، پیشاپیش این حقیقت را بپذیرد که امر ملی و دینی در ایران 2 روی یک سکه‌اند. حتی اصلاحات، دگرگونی‌ها و پیشرفت‌ها نیز اگر بخواهند پایدار باشند، باید در افق دینی-ملی تعریف شوند. به تعبیر دقیق‌تر، ایران بدون دین، ایران نیست و دین بدون ایران نیز نمی‌تواند حامل کامل معنا و بستر تاریخی خود باشد. این وحدت معنایی، میراثی است که طی قرون و اعصار، از طریق تجربه‌های تاریخی، قیام‌ها، شکست‌ها، پیروزی‌ها و شهادت‌ها ساخته شده است.
امروز در جهانی که سکولاریسم به بحران مشروعیت دچار شده و معنای امر جمعی در بسیاری کشورها از هم گسیخته، ایرانیان با اتکا به این پیوستگی می‌توانند نه‌تنها هویت خود را حفظ کنند، بلکه بر مدار همین معنا، آینده‌ای متعالی‌تر و منسجم‌تر بسازند. نهایتاً هر گونه تلاش برای جداسازی امر ملی و دینی در ایران، معادل بریدن ریشه‌ای است که هم شاخسار ملی و هم میوه‌های دینی را از حیات و بالندگی بازمی‌دارد. این پیوند، همان راز ماندگاری ایران در توفان‌های تاریخ است.

لینک کوتاه:
https://www.kermanrasad.ir/Fa/News/735499/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

صبح نو: این فیلم خانواده ستیز است

قمار ماشه

تهدید رئیس‌جمهور توسط نمایندگان تهران

عکس روز ناسا از «سحابی مورچه»

قیمت دام زنده امروز 22 تیر 1404

شرایط واردات موز در برابر صادرات برخی اقلام میوه اعلام شد

رنگ سبز بازار طلا و ارز؛ سکه امامی به کانال 80 میلیون تومانی وارد شد

ایران تا دندان مسلح برای هفته سرنوشت‌ساز VNL

لشکر کشی تیم ملی والیبال از اولشتین به گدانسک

دیگر به من بگویید بازیکن سابق تیم ملی!

زمان اعلام لیست نهایی پیاتزا برای تقابل با لهستان

تیم ملی کشتی آزاد جوانان ایران قهرمان آسیا شد

ترانه «فکر من نباش» با صدای اشوان

گربه‌ای در فلوریدا یک ویروس جدید کشف کرد!

کرمان در مسیرتوسعه فضا‌های آموزشی

تحویل بیش از 30 کیلوگرم طلا و 1000 میلیارد تومان برداشت ریالی به کاربران اپلیکیشن آپ، از شروع شرایط جنگی

اتصال کدملی و کدپستی شهروندان در چارچوب تکمیل سامانه املاک

عرضه زمین برای ساخت مسکن معیشت‌محور، بهترین مسیر تقویت فرزندآوری

دست کادرفنی تیم ملی والیبال باز شد؛ ستاره ایران برگشت

مصدومیت واقعی سث رالینز؛ برنامه‌های نویسندگان WWE در خطر جدی است

آهنگ «جونمی» با صدای نوان

تلاش برای ارائه سازوکار جدید مطالعه کیهان با کمک امواج گرانشی

کشف یک راه جدید برای کاهش وزن بدون کم خوردن

عیادت مدیر کل بنیاد مازندران از مادر و همسر شهیدان آبیان در ساری

نظام‌نامه راه‌اندازی هیات‌های اندیشه‌ورز دانش‌پژوهان و تشکلهای شاهد و ایثارگر ابلاغ شد

دیدار مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه شاهد و مدیرکل بنیاد فارس با خانواده‌های معظم شهدای حمله رژیم اشغالگر صهیونیستی

ابلاغ سلام و تسلیت مقام معظم رهبری به خانواده‌ معظم «شهیده زهره سادات حسینی»

سد‌های استان کرمان در وضعیت هشدار

شاخص بورس 30هزار واحد رشد کرد

وضعیت بازار خودرو ایران پس از جنگ 12 روزه

قیمت گوشت قرمز امروز 22 تیر 1404

ویدئوی جالبی که فدراسیون والیبال از امین اسماعیل‌نژاد پس از بازی شب گذشته با لهستان منتشر کرد

سلام نظامی دختران بسکتبالیست ایران به پرچم وطن در رقابت‌های کاپ آسیا

امضای تفاهم‌نامه همکاری کمیته ملی المپیک و حوزه هنری انقلاب اسلامی

تیم ملی والیبال ایران به گدانسک رفت

توزیع کالابرگ الکترونیکی دراستان کرمان

رسانه سعودی: چرا ترکیه نتوانست میان ایران و اسرائیل میانجیگری کند؟

درک کمیت فراتر از انسان؛ کدام حیوانات می‌توانند اعداد را درک کنند؟

توقیف محموله سنگین مواد مخدر در استان کرمان

توزیع کالابرگ الکترونیکی در استان کرمان

راه‌اندازی قطار فوق‌العاده ویژه اربعین از کرمان به خرمشهر

افزایش سهمیه سوخت ناوگان مسافری به 400 لیتر

وزیر نیرو: خشکسالی تهران در 6 دهه گذشته بی سابقه است

جزئیات فروش ارز به زائران اربعین اعلام شد

ممنوعیت 9 روزه فروش بلیت اتوبوس به مقاصد غیر اربعینی

معاون سازمان هواپیمایی کشوری: نرخ بلیت پروازهای اربعین به زودی اعلام می‌شود

حراج شمش طلا 24 تیرماه برگزار می‌شود

مسئول امور بین‌الملل کمیته ملی پارالمپیک منصوب شد

دعوت از 8 پینگ‌پنگ‌باز به اردوی تیم ملی هوپس

حامد حدادی: به شرایط عادی برمی‌گردم؛ 10 سال دیگر می‌خواهم بازی کنم