بزرگنمايي:

کرمان رصد - آی تی رسان / رصدخانه ورایرا سی. روبین، یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های اخترشناسی جهان، به زودی فعالیت خود را در ارتفاعات بلند رشته کوه‌های آند در شیلی آغاز می‌کند. این رصدخانه، حاصل همکاری بنیاد ملی علوم و وزارت انرژی ایالات متحده آمریکا است و انتظار می‌رود آغاز فصل نوینی در رصد و مطالعه منظومه شمسی باشد، به گونه‌ای که بسیاری از دانشمندان از این تحول به عنوان پرش از تلویزیون سیاه‌وسفید به کیفیت رنگی 4K یاد می‌کنند.
پیش‌زمینه علمی و ضرورت پروژه روبین
منظومه شمسی، فراتر از سیاره‌ها، میزبان میلیون‌ها جرم آسمانی ناشناخته همچون سیارک‌ها، دنباله‌دارها و بقایای باقی‌مانده از دوران ابتدایی شکل‌گیری خورشید است. کشف و شناسایی این اجرام، نقش کلیدی در درک منشاء و تکامل سیارات ایفا می‌کند. رصدخانه روبین با مجهز شدن به بزرگ‌ترین دوربین دیجیتال اخترشناسی جهان و تلسکوپی فوق حساس، قرار است با اسکن گسترده و دقیق آسمان شب، ابعاد پنهان منظومه شمسی را آشکار کند.
فناوری پیشرفته و نرم‌افزارهای نوین
بازار
یکی از نقاط قوت روبین، دوربین LSST با رزولوشن 3٫2 گیگاپیکسل است که قادر است هر شب مساحتی معادل 45 برابر قرص ماه کامل را تصویربرداری کند. این دوربین، ظرف کمتر از یک هفته می‌تواند کل آسمان شب را پوشش دهد و طی یک دهه آینده، داده‌هایی معادل 20 ترابایت در هر شب ارائه خواهد کرد. این حجم عظیم داده منجر به خلق تایم‌لپس‌های بی‌نظیر از تحول اجرام منظومه شمسی خواهد شد.
تیمی از پژوهشگران به رهبری مگ شوآمب از دانشگاه کوئینز بلفاست، نرم‌افزار متن‌باز سورچا (Sorcha) را توسعه داده‌اند که مبتنی بر مدل‌سازی کل منظومه شمسی و پیش‌بینی نتایج علمی احتمالی روبین است. سورچا نخستین شبیه‌ساز جامع برای روبین به شمار می‌آید و از شبیه‌سازی فوتون‌های نوری تا تحلیل‌های نجومی را در بر می‌گیرد. مقالات مرتبط با این نرم‌افزار و پیش‌بینی‌ها در دسترس عموم قرار دارد.
شگفتی‌های پیشِ‌رو و پیامدهای علمی
بر اساس تخمین‌ها، رصدخانه روبین تعداد اجرام نزدیک به زمین (NEOs) شناخته‌شده را از 38 هزار به حدود 127 هزار مورد سه برابر خواهد کرد، شناسایی اجرام دوردست ورای نپتون (TNOs) را ده برابر افزایش می‌دهد و بیش از 5 میلیون سیارک در کمربند اصلی را با جزئیات و رنگ‌آمیزی دقیق رصد خواهد کرد. به گفته ماریو یوریک، اخترشناس دانشگاه واشینگتن و عضو تیم پروژه: «داده‌های این پروژه امکان بازنویسی کتب درسی مربوط به شکل‌گیری منظومه شمسی و ارتقای توان شناسایی و حتی انحراف سیارک‌های خطرناک برای زمین را فراهم خواهد ساخت.»
افزون بر این، روبین قادر به کشف 109 هزار تروجان سیاره مشتری، 37 هزار جرم کمربند کویپر و دیگر اجرام کوچک اما مهم است. این رصدها، اطلاعات دقیقی از نرخ چرخش، مشخصات سطحی و مسیرهای حرکتی اجرام به دانشمندان هدیه می‌کند و هدف‌گذاری آینده مأموریت‌های اکتشافی را بهبود می‌بخشد.
کد سورچا، نقشه‌های شبیه‌سازی‌شده آسمان و انیمیشن‌های مداری، هم‌اکنون از طریق sorcha.space در دسترس پژوهشگران قرار گرفته تا آماده‌سازی برای داده‌های LSST انجام گیرد. همچنین نخستین تصاویر عمومی روبین در رویداد “First Look” در تاریخ 23 ژوئن منتشر می‌شود.
نتیجه گیری
فعالیت قریب‌الوقوع رصدخانه روبین نقطه عطفی در نجوم رصدی و مطالعه منظومه شمسی خواهد بود. این پروژه نه تنها دانش بنیان ما را از منشأ و تکامل منظومه شمسی عمیق‌تر می‌سازد، بلکه گامی حیاتی در پایش و حفاظت سیاره زمین در برابر اجرام تهدیدکننده خواهد بود. فناوری‌های نوین، داده‌های عظیم و ابزارهای شبیه‌سازی همچون سورچا، آینده تحقیقات سیاره‌ای و اخترشناسی را متحول خواهند کرد.