کرمان رصد- دکتر علی بهرام نژاد، دارای دکتری علوم اعصاب و پژوهشگر مرکز تحقیقات
علوم اعصاب و مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی
کرمان، خودکشی را یکی از معضلات بهداشتی و سلامت در همه دنیا دانست و در
ادامه به ایسنا می گوید: همواره خودکشی روند رو به افزایشی در جهان دارد.
«شاخص خودکشی در دنیا بین 11 تا 16 نفر در 100 هزار فوت ناشی از خودکشی
است (از هر 100 هزار نفر جمعیت بین 11 تا 16 نفر آنها در سال اقدام به
خودکشی می کنند). میزان خودکشی در بسیاری از کشورها مانند اسکاندیناوی،
روسیه و ژاپن بالا است و در کشور ایران تا سال 1399، شش و نیم در صدهزار
بوده است که بعد از شیوع کرونا این عدد در کشور به 7.1 رسیده است.» این
مطلب بخش دیگری از سخنان بهرام نژاد به خبرنگار ایسنا بود.
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان،
درباره وضعیت استان کرمان نیز می گوید: شاخص خودکشی استان کرمان در سال
گذشته، 6.2 در 100 هزار است که در جایگاه هفدهم کشور قرار گرفته این درحالی
است که در گذشته رتبه استان کرمان در کشور سیزدهم بوده است.
نقص مهارت های زندگی علت اصلی خودکشی
این پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم اعصاب، یکی از علل کاهش میزان خودکشی در
کرمان را در طرح پیشگیری از خودکشی که در استان درحال اجراست دانست و در
ادامه از عوامل خودکشی سخن به میان آورد و بیان کرد: هر سه سال شیوه ای به
نام کالبد شکافی کلامی، اجرا می کنیم که در این شیوه از افرادی که حداقل یک
سال با فردی که اقدام به خودکشی کرده در ارتباط بوده، مصاحبه دقیقی می شود
تا عوامل خودکشی مشخص گردد.
این دکتری علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی کرمان، بیماری های روان پزشکی،
مشکلات بین فردی و خانوادگی، اشکال در روابط بین فردی و مشکلات اقتصادی را
به ترتیب از عوامل اصلی خودکشی در سال 1400 در استان کرمان برشمرد و گفت:
معمولا رد پای اختلالات روان پزشکی مثل افسردگی و اضطراب همواره وجود دارد
اما علت اصلی خودکشی نقص مهارت های زندگی است و فرد وقتی مهارت های حل
مساله، تصمیم گیری، تنظیم خود، کنترل استرس و ... را بلد نیست از خودکشی به
عنوان یک راه حل استفاده می کند که معمولا یک راه حل ناسازگارانه و
غیرمفید خواهد بود.
خانواده ها تاب آوری در فرزندان خود را تقویت کنند
به اعتقاد بهرام نژاد، هیچ وقت برای خودکشی یک عامل اصلی وجود ندارد
بلکه عوامل مثل ماتریکس عمل می کنند و هر چه تعداد عوامل خطر در یک فردی
بالا باشد، احتمال خودکشی افزایش می یابد.
او تاب آوری که از عوامل محافظ فرد در برابر خودکشی است را شامل؛ مهارت
های حل مساله، مهارت های اجتماعی و حمایت اجتماعی، امید به آینده و هدفمند
بودن و استقلال دانست و اظهار کرد: استفاده از خدمات تخصصی، نیز می تواند
به افراد کمک کند.
طبق اعلام این پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی
کرمان، بیشترین دامنه سنی خودکشی در استان کرمان بین 20 تا 35 سال است و
بیشترین شیوه خودکشی نیز استفاده از دارو بوده است، افزود: متاسفانه
خانواده ها توجهی در نگهداری دارو در خانه ها ندارند این در حالی است که
والدینی که نوجوان و جوان در خانه دارند، باید دسترسی آنها را به دارو
دشوار کنند زیرا گاهی افراد تصمیمات هیجانی می گیرند و وقتی دسترسی به
ابزار خودکشی سخت باشد، زمانی که صرف پیدا کردن راهی برای خودکشی می کنند،
عصبانیت و خشمشان کاهش یافته و از تصمیم خود باز می گردند.
«تقریبا 52 درصد اقدام کنندگان به خودکشی در استان کرمان زن و 48 درصد
دیگر آن را مردان تشکیل می دهند و تقریبا تفاوت فاحشی در میزان خودکشی در
شهرستان های استان وجود ندارد اما با توجه به بافت فرهنگی متفاوت بین شمال و
جنوب این خطه فقط شیوه خودکشی در آنها متفاوت است.» این بخش دیگر اطلاعاتی
بود که بهرام نژاد در اختیار خبرنگار ایسنا قرار داد.
به گفته مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی
کرمان، بعد از کرونا در کل کشور حدود 11 درصد میزان خودکشی افزایش یافته
است و گفت: کرونا یک بحران برای کشورهای دنیا بود که باعث بیکار شدن بسیاری
از افراد شد همچنین سبب کاهش ارتباطات اجتماعی شد و افرادی که عضوی از
خانواده خود را از دست دادند نتوانستند به درستی سوگواری کنند و سوگ ها حل
نشده است و کرونا نیز در روابط بین فردی افراد محدودیت های ایجاد کرد و این
فقط مختص ایران نیست بلکه در کل دنیا این اتفاقات رخ داده است.
او می افزاید: همانطور که کرونا مشکلات اقتصادی و اجتماعی را بیشتر کرده
است، قطعا اختلالات روان پزشکی را نیز بیشتر کرده است و اختلالات روان
پزشکی در کل دنیا تقریبا دو برابر شده و در ایران پیمایش های انجام شده اما
هنوز نتایج آن اعلام نشده است اما می توان پیش بینی کرد که کرونا اختلالات
روانی را در ایران نیز افزایش داده است.
بهرام نژاد با بیان اینکه 30 درصد افرادی که در ICU و بخش های ویژه
بستری شده اند، مبتلا به اختلالات روان پزشکی شده اند می گوید: افرادی که
به دلیل کرونا در بخش های ویژه و ICU بستری می شوند در چند قدمی مرگ قرار
می گیرند و این مهم باعث ایجاد استرس در فرد و در نهایت منجر به اختلالات
روان پزشکی می شود و باید بدانیم که بین اختلالات روان پزشکی و اقدام به
خودکشی رابطه مستقیمی وجود دارد.
اقدامی که احتمال نقص عضو شدن در آن زیاد است
طبق اعلام این دکتری علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 17 درصد
خودکشی های در استان کرمان مربوط به روستاها و مابقی مربوط به شهرهاست.
به گفته مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی
کرمان، 20 درصد خودکشی ها در استان کرمان به دلیل اختلالات روان پزشکی،
12.5 درصد به دلیل مشکلات خانوادگی، 9 درصد به دلیل طلاق، 8 درصد به سبب
سوگ، 7 درصد به علت شکست های عاطفی و 5 درصد نیز به علت مشکلات اقتصادی
بوده است.
طبق اعلام بهرام نژاد، از مجموع اقدام به خودکشی های استان کرمان حدود
2.7 منجر به فوت شده که گاها برخی از آنها دچار نقص عضو شده اند.
«99 درصد کسانی که قصد خودکشی دارند، تردید برای این کار دارند و اگر
رسانه ها و شبکه های مجازی خبر صحیح را منتشر نکنند یا تبلیغ کنند، باعث
افزایش خودکشی می شوند و برخی اوقات شبکه های مجازی، غیرمستقیم از خودکشی
ترویج می کنند.» این بخش دیگری از سخنان بهرام نژاد بود.
این پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی کرمان با تاکید
بر اینکه هر چه علت اصلی خودکشی شدیدتر و عمیق تر باشد، فرد از ابزارهای
خشن تر استفاده می کند، تصریح کرد: بخش عظیمی از خودکشی ها، تکانه ای هستند
و برخی از آنها توجه طلبی است اما بسیاری اوقات این خودکشی های توجه طلب،
منجر به فوت شخص شده است.
او، افزایش آگاهی و آموزش جمعیت عمومی در زمینه عوامل، افزایش آگاهی و
آموزش پزشکان، آموزش افراد کلیدی جامعه اعم از مبلغان دینی، سیاستمداران و
مدیران، غربالگری افسردگی، مداخلات درمان دارویی، دسترسی به خدمات
غیردارویی مانند مشاوره، روان درمانی، مراقبت و پیگیری پس از اقدام به
خودکشی، محدود کردن دسترسی به ابزارهای خودکشی، مدیریت انعکاس خودکشی در
رسانه ها و ثبت دقیق داده های خودکشی ها را از استراتژی های طرح پیشگیری از
خودکشی برشمرد.
مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی کرمان،
ادامه می دهد: برنامه ملی با هدف کاهش 10 درصد میزان خودکشی از سال 1401 تا
1405 نسبت به سال 1400 با استراتژی افزایش اعتبار داده های مربوط به رفتار
خودکشی، توانمندسازی جمعیت عمومی، ارتقاء کمی و کیفی خدمات ارائه شده،
ساماندهی اخبار خودکشی در رسانه ها و محصولات فرهنگی، کاهش دسترسی به روش
ها و وسایل مهلک خودکشی و افزایش پژوهش های کاربردی در زمینه خودکشی تدوین و
در حال اجراست.
90 درصد افرادی که اقدام به خودکشی می می کنند حداقل یک اختلال روان پزشکی دارند
بهرام نژاد با بیان این مطلب که حدود 90 درصد افرادی که اقدام به خودکشی
می می کنند حداقل یک اختلال روان پزشکی دارند، می افزاید: 85 درصد از
کسانی که اختلال روان پزشکی یا افکار خودکشی دارند، در ابتدا به طب عمومی
مراجعه می کنند و اگر پزشکان و پرستاران نحوه رفتار با این افراد را
بدانند، می توانند شخص را از این عمل منصرف کنند.
او با اعلام این مطلب که 93 درصد خودکشی های در کشور بوسیله دارو انجام
می شود، تصریح کرد: آموزش و پرورش آموزش نقش بسیار مهمی در بحث مهارت های
زندگی دارد که باید به این موضوع به صورت ویژه در مدارس دیده شود.
کنکور، وزارت خانه ای بالاتر از وزارت آموزش و پرورش
این پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی کرمان، با بیان
اینکه در همه دنیا نوجوانان آسیب پذیر هستند، ادامه می دهد: متاسفانه شیوه
تحصیل به نوجوانان در مدارس کشور استرس زاست ضمن آنکه ضعف مهارت ها نیز در
کنار آنها جمع می شود هر آسیبی را افزایش می یابد.
او ادامه می دهد: یک وزارتخانه بالاتر از وزارت وزارت آموزش و پرورش تحت
عنوان کنکور عمل می کند که فقط درس خواندن را در بین نوجوانان آموزش می
دهد و این مثل تربیت اسب مسابقه ای است و وقتی نوجوان با ناکامی روبرو می
شود، می تواند هر آسیبی را به خود وارد کند و باید بدانیم که فقدان و شکست
همیشه منجر به یک آسیب می شود.
بهرام نژاد مدیریت افکار خودکشی را یک استراتژی بسیار مهم دانست و گفت:
هر ماه به روان شناسان تحت پوشش سیستم سلامت این استراتژی آموزش داده می
شود.
او با بیان این مطلب که تفاوت چندانی بین میزان خودکشی در میان فقرا و
ثروتمندان وجود ندارد در ادامه می گوید: فقر در خودکشی هایی که به دلیل
مسایل اقتصادی انجام می شود، عامل تعیین کننده است و در کل در تمام آسیب
های روانی اجتماعی و فقر ارتباط مستقیمی وجود دارد.