چاپ

کرمان رصد - زومیت / فضاپیمای کاسینی به‌منظور محافظت از قمرهای زحل، عمداً در جو این سیاره سقوط کرد و پایانی باشکوه را برای یکی از موفق‌ترین ماموریت‌های فضایی بشر رقم زد.
با اینکه تلسکوپ‌های ساخت دست بشر طی قرن گذشته پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، هیچ‌چیزی مثل تماشای یک سیاره از نگاه فضاپیمای درحال نزدیک‌شدن به آن نیست.
بازار
در سال‌های 1979، 1980 و 1981، بشر نخستین نگاه‌های گذرای خود از نزدیک به زحل را تجربه کرد. در آن زمان کاوشگرهای پایونیر 11، وویجر 1 و وویجر 2 از کنار این سیاره غول‌پیکر گازی عبور کردند. پایونیر در عبور خود در سال 1979، میدان مغناطیسی زحل را کشف و دو قمر جدید را شناسایی کرد که طبق گزارش ناسا، تقریبا نزدیک بود با یکی از آن‌ها برخورد کند.
هرچند آن نگاه‌های گذرا هیجان‌انگیز بودند، در سال 1997، ناسا با آغاز مأموریت کاوشگر کاسینی- هویگنس، این فضاپیمای اختصاصی را برای گردش به دور زحل، مطالعه‌ی این سیاره، حلقه‌هایش و قمرهای پرتعداد شگفت‌انگیزش فرستاد. این فضاپیما پس از دریافت کمک‌های گرانشی از سیارات زهره، زمین و مشتری، سرانجام یکم ژوئیه 2004 به زحل رسید.
کاسینی به‌دلیل مسیر پروازی‌اش، طوری طراحی شده بود که بتواند دربرابر دمای 130 درجه‌ی سانتی‌گراد در نزدیکی مدار زهره تا سرمای منفی 210 درجه‌ی سانتی‌گراد در اطراف زحل دوام بیاورد. اولین مأموریت این فضاپیما هفت سال طول کشید و طی آن پروازهای نزدیکی از کنار قمرهای زحل انجام داد، در حالی که تغییرات فصلی در این سیاره‌ی گازی و تایتان، بزرگ‌ترین قمرش را نیز مشاهده می‌کرد.
ناسا درباره مأموریت کاسینی می‌نویسد: «برخی از شگفت‌انگیزترین یافته‌های علمی از مواجهه با قمرهای جذاب و پویای زحل حاصل شده‌اند.»
این مأموریت شامل رهاسازی کاوشگر هویگنس متعلق به آژانس فضایی اروپا به درون جو تایتان در سال 2005 نیز بود.به نوشته ناسا: «مشاهدات کاسینی از تایتان، بزرگ‌ترین قمر زحل، باعث شد دانشمندان نگاهی اجمالی را نسبت به ظاهر احتمالی زمین پیش از پیدایش حیات به دست آورند.
آن‌ها اکنون معتقدند که تایتان از نظر شاخصه‌هایی مثل دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، کانال‌ها، تپه‌های شنی، باران، ابرها، کوه‌ها و احتمالاً آتشفشان‌ها شباهت‌های زیادی به زمین دارد»مأموریت کاسینی پس از تکمیل مأموریت اصلی در سال 2008 تمدید شد، چرا که فضاپیما هنوز سوخت زیادی داشت.
این مأموریت ادامه یافت و فضاپیما به گردش به دور سیاره ادامه داد، ساختار حلقه‌ها و قمرهای زحل را مطالعه و نقشه‌ی میدان مغناطیسی آن را ترسیم کرد. در سال 2010، مأموریت کاسینی بار دیگر تمدید شد و این کاوشگر در قالب «مأموریت انقلاب زمستانی کاسینی»، برای مشاهده تغییرات بلندمدت در سیاره و قمرهایش طی انقلاب زمستانی نیم‌کره شمالی زحل به‌کار گرفته شد؛ اما پس از این مرحله، تنها یک فرصت دیگر برای تمدید باقی ماند که ناسا آن را «پایان باشکوه» نامید.
در مرحله‌ی پایانی عمر کاسینی، این فضاپیما طی پنج ماه، 22 بار در بین درونی‌ترین حلقه زحل و بالای ابرهای سیاره شیرجه زد و به نزدیک‌ترین مشاهدات تاریخ خود دست یافت. ناسا توضیح می‌دهد: «در برخی مواقع، فضاپیما از لبه‌ی بسیار درونی حلقه‌ها عبور کرد و در برخی دیگر، لبه‌های بیرونی جو را لمس کرد. با اینکه تیم مأموریت مطمئن بود که خطرات به‌خوبی درک شده‌اند، همچنان احتمال غافلگیری وجود داشت. این ماجراجویی جسورانه تنها می‌توانست در پایان یک مأموریت انجام شود.»
اما سپس کاسینی جسور عمداً به درون سیاره گازی هدایت شد تا ریسک سقوط کاوشگر روی قمرها و آلوده‌کردن آن‌ها حذف شود. ناسا دراین‌باره می‌گوید پس از مصرف تقریباً تمام سوخت موشکی،‌ اپراتورها به‌طور عمدی کاسینی را به درون زحل فرستادند تا قمرهای آن، به‌ویژه انسلادوس با سطح یخ‌زده و دریاچه‌های زیرزمینی و همچنین تایتان با شیمی پیشاحیاتی شگفت‌انگیزش، برای اکتشافات آینده دست‌نخورده باقی بمانند.
طرح این مرحله از مأموریت آن بود که تمام سوخت فضاپیما را در حین کاوش زحل مصرف کرده و مأموریت را با سقوط در جو سیاره به پایان برسانند.
پیش از سقوط نهایی، کاسینی آخرین تصاویر خود را از حلقه‌های زحل، تصویری محو از تایتان و غروب انسلادوس پشت زحل به زمین فرستاد.
آخرین تصویری که فضاپیما پیش از سقوط خود ثبت کرد، تصویری از خود زحل بود؛ همان نقطه‌ای که ساعاتی بعد، پایان مسیرش در آن رقم می‌خورد.
ناسا در توضیح این تصویر می‌نویسد: «این نمای تک‌رنگ، آخرین تصویری است که دوربین‌های تصویربرداری فضاپیمای کاسینی ناسا ثبت کرده‌اند.
این تصویر به سمت نیمه‌شب سیاره نگاه می‌کند که با نور بازتاب‌شده از حلقه‌ها روشن شده است و محل ورود فضاپیما به جو سیاره را نشان می‌دهد.»شیرجه‌های پایانی به درون زحل، داده‌هایی از میدان‌های مغناطیسی و گرانشی سیاره فراهم کردند و همچنین دانش ما درباره مقدار مواد تشکیل‌دهنده‌ی حلقه‌های آن را افزایش دادند.
این فضاپیما پس از 293 گردش مداری، در تاریخ 15 سپتامبر 2017، آخرین داده‌های علمی خود را مخابره کرد و سپس در جو زحل نابود شد.
ما احتمالاً هیچ‌گاه نمی‌فهمیم پس از سقوط کاسینی دقیقاً چه اتفاقی برایش افتاد، اما پیش‌بینی می‌شود که فضاپیما حدود یک دقیقه پس از ورود به جو، تحت فشار جو سیاره از هم پاشید.