چاپ

کرمان رصد - زومیت / دهان‌پا جانداری کوچک اما خارق‌العاده است که با سیستم بینایی پیچیده، ضرباتی قدرتمند و توانایی ترمیم DNA، توجه دانشمندان به به خود جلب کرده است.در نگاه نخست، دهان‌پا یا میگوی آخوندکی سخت‌پوستی معمولی به‌نظر می‌رسد که روزهای خود را درحال حرکت بر بستر دریا سپری می‌کند.
اما نباید اندازه‌ی کوچک آن شما را فریب دهد و گمان کنید جانداری بی‌خطر است.
بازار
دهان‌پا با توانایی‌هایی خارق‌العاده، از ضربات نیرومند گرفته تا بینایی استثنایی، به مجموعه‌ای بی‌نظیر از دستاوردهای تکاملی مجهز شده است که آن را به یکی از شگفت‌انگیزترین جانداران اعماق دریا بدل می‌سازد.
دهان‌پاها به راسته‌ی دهان‌پایان (Stomatopoda) تعلق دارند و تاکنون بیش از 250 گونه از آن‌ها شناسایی شده است. این جانداران که عمدتا در آب‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سراسر جهان یافت می‌شوند، به‌خاطر رنگ‌های درخشان و اغلب رنگین‌تاب و نیز طبیعت پنهان‌کارانه‌ خود معروف هستند.
میگوهای آخوندکی بیشتر عمر خود را درون حفره‌ها پنهان می‌گذرانند و فقط برای شکار یا دفاع از قلمرو خود ظاهر می‌شوند.
این جانوران با آن که اندازه‌ای نسبتا کوچک دارند (معمولا طول بین 10 تا 20 سانتی‌متر)، شکارگرانی مهاجم و نیرومند به‌شمار می‌روند که با استفاده از اندام‌های شکارگر قدرتمند خود، طعمه را به سرعت شکار و تکه تکه می‌کنند.
دهان‌پاها سه ویژگی خاص دارند که آن‌ها را از سایر موجودات روی کره زمین متمایز می‌سازد. در ادامه به سه توانایی شگفت‌انگیز دهان‌پاها اشاره می‌کنیم که نشان می‌دهد آن‌ها موجوداتی فراتر از جاندار رنگارنگ و معمولی کف دریا هستند.
سیستمی بینایی که می‌تواند در تشخیص سرطان سودمند باشد
میگوی آخوندکی دارای پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین سیستم بینایی در قلمرو حیوانات است.
چشم‌های انسان برای تشخیص رنگ‌ها به سه نوع گیرنده نوری (قرمز، سبز و آبی) وابسته‌اند؛ درحالی که دهان‌پاها دارای بین 12 تا 16 نوع گیرنده نوری هستند و به‌واسطه‌ی داشتن این ویژگی می‌توانند طیف وسیع‌تری از نور ازجمله نور فرابنفش را که برای ما نامرئی است، مشاهده کنند.
چشم‌های مرکب دهان‌پا (برخلاف چشم‌های ساده‌ی ما که از اجزای جداگانه تشکیل نشده‌اند) روی ساقه‌هایی قرار دارند که می‌توانند به‌طور مستقل از یکدیگر حرکت کنند و به آن‌ها امکان می‌دهند دیدی 360 درجه‌ای از اطراف خود داشته باشند.
هر چشم دهان‌پا از سه قسمت مجزا تشکیل شده است و این ساختار منحصربه‌فرد به آن‌ها امکان می‌دهد فقط با یک چشم، مانند دوربین‌های پیشرفته‌ی گوشی‌های هوشمند، فاصله و عمق اشیاء را تشخیص دهند؛ قابلیتی که در هیچ حیوان دیگری وجود ندارد.
دهان‌پاها از بینایی پیشرفته خود برای برقراری ارتباط، شکار و جهت‌یابی در محیط خود بهره می‌برند. برخی گونه‌ها حتی دارای بینایی پلاریزه هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد جهت‌گیری امواج نور را تشخیص دهند.
این توانایی به دهان‌پاها اجازه می‌دهد چیزهایی را ببینند که دیگر شکارچیان و طعمه‌ها قادر به مشاهده‌شان نیستند. برای مثال، الگوهای انعکاسی روی بدن برخی ماهی‌ها یا نور پلاریزه‌ای که از سطح آب منعکس می‌شود، برای این جانوران قابل مشاهده است.
دانشمندان کالج مهندسی گرینجر دانشگاه ایلینوی با مطالعه‌ی ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد بینایی میگوهای آخوندکی، دوربینی فوق‌حساس ساخته‌اند که قادر به تشخیص هم‌زمان رنگ و پلاریزاسیون نور است.
شاید این فناوری روزی بتواند شانس تشخیص زودهنگام سرطان در بیماران را افزایش دهد.اما توانایی تشخیص پلاریزاسیون نور با تشخیص سرطان چه ارتباطی دارد؟ پژوهشگران دریافته‌اند که سلول‌های سرطانی سریع‌الرشد و نامنظم، نور را به‌گونه‌ای متفاوت از بافت سالم منعکس می‌کنند و این تفاوت در بازتاب نور پلاریزه، از همان مراحل اولیه سرطان قابل شناسایی است.
ضربه‌ای که می‌تواند شیشه را بشکند
ضربه‌ی دهان‌پا نیرویی باورنکردنی دارد. این جانوران ازنظر ضربه‌ای که وارد می‌کنند، به دو دسته «نیزه‌زنان» و «کوبندگان» تقسیم می‌شوند.
کوبندگان به خاطر داشتن اندام‌های گرزمانند شناخته شده‌اند که با آن‌ها یکی از قدرتمندترین ضربات در قلمرو حیوانات را وارد می‌کنند.
این اندام‌ها می‌توانند با سرعتی بالغ بر 23 متر بر ثانیه حرکت کنند و نیروی تولیدشده توسط آن‌ها معادل نیروی گلوله‌ای است که از اسلحه شلیک می‌شود.
ضربه چنان شدید است که به‌راحتی پوسته‌ طعمه‌هایی مانند خرچنگ‌ها و نرم‌تنان را می‌شکند. قدرت این ضربه به حدی است که می‌تواند شیشه‌های آکواریوم‌هایی را که دهان‌پاها در آن نگهداری می‌شوند، بشکند.