چاپ

کرمان رصد - زومیت / پژوهش‌ها نشان می‌دهند باکتری‌های روده می‌توانند در تشخیص زودهنگام سرطان پانکراس به کار گرفته شوند.
غذا خورده باشید یا نه، لوزالمعده‌ شما در سکوت مشغول فعالیت است. این اندام حیاتی آنزیم‌هایی تولید می‌کند که به هضم غذا کمک می‌کنند و همچنین هورمون‌هایی ترشح می‌کند که سوخت‌وساز بدن را تنظیم می‌کنند. اما زمانی که اختلالی در عملکرد لوزالمعده ایجاد شود، پیامدهای آن می‌تواند بسیار جدی و ویرانگر باشد.
بازار
سرطان پانکراس به «قاتل خاموش» معروف است، زیرا در اغلب موارد، زمانی بیماران متوجه علائم بیماری می‌شوند که سرطان به مراحل پیشرفته رسیده و گزینه‌های درمانی بسیار محدود شده‌اند.
در بریتانیا، بین سال‌های 2017 تا 2019 بیش از 10٬700 مورد جدید ابتلا و 9٬500 مورد مرگ ناشی از سرطان لوزالمعده ثبت شد؛ درحالی‌که نرخ بروز این بیماری همچنان رو به افزایش است.
شایع‌ترین نوع سرطان پانکراس، آدنوکارسینوم مجرای پانکراس (PDAC) است که در مجرای پانکراس ایجاد می‌شود. مجرای پانکراس لوله‌ای است که پانکراس را به روده کوچک متصل می‌کند.تشکیل تومور در مجرای پانکراس، ممکن است جریان آنزیم‌های گوارشی را مسدود کند و درنتیجه اختلالاتی در متابولیسم انرژی به وجود آورد که بیماران را دچار خستگی و ناخوشی مزمن کند. با‌این‌حال، این علائم معمولا آن‌قدر خفیف و مبهم هستند که به‌راحتی نادیده گرفته یا به عوامل دیگری نسبت داده می‌شوند.
اکنون پژوهشگران برای تشخیص زودهنگام آدنوکارسینوم مجرای پانکراس به منبع غیرمنتظره‌ای روی آورده‌اند: نمونه‌های مدفوع. گرچه تحلیل مدفوع ممکن است روشی غیرمعمول برای تشخیص سرطان به‌نظر برسد، دانشمندان دریافته‌اند این ماده زائد حاوی گنجینه‌ای ارزشمند از اطلاعات مرتبط با سلامت انسان است.
روده‌ی شما میزبان تریلیون‌ها باکتری است.
تعداد سلول‌های باکتریایی در بدن شما تقریبا 40 تریلیون است؛ یعنی از تعداد سلول‌های انسانی که به حدود 30 تریلیون می‌رسد، بیشتر است. این ساکنان ریز جوامع پیچیده‌ای را تشکیل می‌دهند که می‌توانند وضعیت سلامت شما، ازجمله وجود بیماری‌ها را منعکس کنند.با توجه به اینکه آدنوکارسینوم مجرای پانکراس معمولا در بخشی از لوزالمعده که به روده متصل است، ایجاد می‌شود و اکثر افراد حرکات منظم روده‌ای دارند، نمونه‌برداری از مدفوع روشی ساده، بدون درد و کاربردی است تا بتوان ازطریق آن وضعیت سلامت درون بدن را بررسی کرد.
شواهد رو به افزایش
استفاده از میکروبیوم روده برای تشخیص وضعیت سلامت و بیماری در مطالعات متعددی در کشورهای مختلف ازجمله ژاپن، چین و اسپانیا مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.
جدیدترین پیشرفت از مطالعه‌ای بین‌المللی در سال 2025 حاصل شده است که با همکاری پژوهشگران فنلاند و ایران انجام گرفت و هدفش بررسی ارتباط بین باکتری‌های روده و آغاز سرطان پانکراس در جمعیت‌های مختلف بود.
پژوهشگران نمونه‌های مدفوع را جمع‌آوری و DNA باکتریایی آن‌ها را با استفاده از روشی به نام توالی‌یابی امپلیکون ژن آران‌ای ریبوزومی 16اس (16S rRNA) تجزیه‌و‌تحلیل کردند. برخلاف نام پیچیده این روش، اصل کار ساده است: دانشمندان قطعه‌ی ژنتیکی را که در ژنوم تمامی باکتری‌ها وجود دارد، توالی‌یابی و مقایسه می‌کنند.
آن‌ها با این کار می‌توانند به‌طور همزمان گونه‌های مختلف باکتری را شناسایی کنند و بشمارند.نتایج مطالعه فنلاندی-ایرانی قابل‌توجه بود. به‌طورکلی، تنوع باکتریایی روده بیماران مبتلا به آدنوکارسینوم مجرای پانکراس کمتر و فراوانی برخی از گونه‌های باکتریایی در روده آن‌ها نسبت به افراد سالم کمتر یا بیشتر بود.
تیم پژوهشی مدلی مبتنی‌بر هوش مصنوعی طراحی کرد که فقط با بررسی باکتری‌های روده افراد، به‌درستی تشخیص می‌داد که آن فرد به سرطان مبتلا یا سالم است.
حوزه پژوهش‌های میکروبیوم به سرعت درحال پیشرفت است.
درحالی‌که در مطالعه توصیف‌شده از روش توالی‌یابی امپلیکون استفاده شده است، روش‌های جدیدتری مانند توالی‌یابی متاژنومیک شاتگان اطلاعات بسیار دقیق‌تری را فراهم می‌کنند.
توالی‌یابی متاژنومیک شاتگان تکنیک پیشرفته است که به جای تمرکز روی یک ژن، تمام محتوای ژنومی باکتری‌ها را بررسی می‌کند و دقتی بی‌سابقه ارائه می‌دهد و حتی می‌تواند انتقال اخیر باکتری‌ها بین افراد را شناسایی کند.
با فناوری‌های جدید، دید ما نسبت به سلامتی تغییر کرده است. اکنون خود را نه فقط به‌عنوان یک انسان، بلکه به عنوان مجموعه‌ای پیچیده شامل انسان و میکروارگانیسم‌های همراهش می‌بینیم که باکتری‌ها نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و تندرستی ما دارند.
فراتر از سرطان پانکراس
کاربرد روش‌های مذکور محدود به سرطان پانکراس نیست. پژوهشگران موسسه کوادرام بریتانیا نیز از رویکردهای مشابهی برای مطالعه سرطان روده بزرگ استفاده می‌کنند. آن‌ها تاکنون بیش از هزار نمونه مدفوع را با استفاده از نرم‌افزارهای پیشرفته بررسی کرده‌اند که می‌توانند ژنوم و عملکرد باکتری‌ها را حتی از قطعات خرد شده DNA شناسایی کنند.
هدف این پژوهش‌ها درک نحوه رفتار میکروب‌های روده در شرایطی است که فرد به سرطان روده مبتلا باشد.
با درک چگونگی واکنش و تاثیر شرکای میکروبی ما بر بیماری، به بینش‌هایی دست می‌یابیم که می‌توانند انقلابی در تشخیص و درمان بیماری‌ها ایجاد کنند.
پژوهش‌های گذشته نشان داده‌اند این موضوع بسیار پیچیده و گاهی درک آن دشوار است، اما پیشرفت‌های فناوری زیستی و هوش مصنوعی به‌طور فزاینده‌ای به ما کمک می‌کنند این دنیای میکروسکوپی را بهتر بشناسیم.