چاپ

کرمان رصد - اطلاعات / «سفرهای منطقه‌ای عراقچی، نمایش قدرت مانور و انعطاف‌پذیری دیپلماتیک ایران» عنوان یادداشت روز در روزنامه اطلاعات به قلم محمدمهدی مظاهری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سفر اخیر سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران به قاهره و بیروت آن هم درست پیش از آغاز دور ششم مذاکرات با آمریکا، از زوایای مختلفی قابل تحلیل و دارای اهمیت است. این تحرکات دیپلماتیک را می‌توان در راستای اهداف و منافع مشخصی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کرد .
وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهوری و بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، دیدار داشت. عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند. به نظر می‌رسد هدف اصلی وزیر خارجه از این سفر رایزنی‌هایی پیرامون اهداف و منافع مشترک دو طرف در حوزه تحولات منطقه و کمک به پیشبرد مذاکرات هسته‌ای کشور با آمریکا بوده‌است.
مصر، علیرغم عدم رابطه دیپلماتیک کامل با ایران، به‌طور سنتی نقش مهمی در میانجیگری و تسهیل ارتباطات منطقه‌ای ایفا می‌کند. در این راستا، این دیدار گمانه‌زنی‌ها درمورد احتمال دخیل کردن قاهره در چانه‌زنی‌های فی ما بین ایران و آمریکا را تقویت می‌کند؛ به ویژه با توجه به اینکه مصر متحد نزدیک آمریکا در منطقه است.
نکته دیگر این‌که هر چند جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده‌است که مذاکرات هسته‌ای نباید به مسائل منطقه‌ای گره بخورد؛ با این حال، سیاست منطقه‌ای جدید ایران این است که توافق هسته‌ای را به‌صورت موازی با توافقات سیاسی با بازیگران مهم منطقه‌ای از جمله عربستان، ترکیه و مصر که نگرانی‌هایی درباره پیامدهای امنیتی برنامه هسته‌ای ایران دارند، پیش ببرد. در این راستا به نظر می‌رسد سفر به قاهره بعد از دیدارهای وزیر امور خارجه از ریاض و آنکارا می‌تواند تلاشی برای مدیریت این نگرانی‌ها یا حداقل ارسال این پیام باشد که ایران به ابعاد منطقه‌ای مذاکرات بی‌توجه نیست و می‌کوشد هم راستا با حل مسأله هسته‌ای خود، به یک بازی همکاری‌جویانه با حاصل‌جمع جبری غیر صفر در منطقه شکل بدهد.
بازار
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در حاشیه دیدارهایش در سفر رسمی به مصر با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار و گفتگو کرد .دیدار عراقچی با رافائل گروسی، در قاهره به‌خودی‌خود حائز اهمیت است. انتخاب قاهره به عنو ان میزبان این دیدار به جای وین یا تهران، نشان دهنده چند نکته کلیدی است؛ در درجه نخست به نظر می‌رسد ایران با این اقدام، احتمالا به دنبال ارسال سیگنالی مبنی بر آمادگی برای تعامل و کاهش تنش‌ها با آژانس، در فضایی کمتر رسمی و دور از فشارهای مستقیم مذاکرات هسته‌ای است.
در روزهای گذشته شاهد گزارش منفی آژانس درمورد برنامه هسته‌ای کشورمان و ابراز نگرانی از تسریع در غنی‌سازی 60درصدی در ایران بودیم. انتشار این گزارش در بحبوبه مذاکرات ایران و آمریکا نشاندهنده آن است که مدیر کل آژانس و تروییکای اروپایی به نوعی تلاشند تا نارضایتی خود از کنار گذاشته‌شدن از مذاکرات هسته‌ای با ایران را به رخ بکشند . در این راستا، وزیر خارجه ایران کوشید از طریق دیدار با گروسی در مصر بار دیگر بر اهمیت و جایگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأکید کند، مسیر را برای رفع ابهامات و توافقات احتمالی در آینده هموار سازد و نقش نظارتی آژانس را تقویت کند.
از سوی دیگر، سفر عراقچی به لبنان در شرایطی که روابط دو کشور در سایه تحولات پس از جنگ لبنان و اسرائیل، شهادت سیدحسن نصرالله و انتخاب رئیس‌جمهوری و نخست وزیر جدید، دستخوش تغییرات اساسی شده است، اهمیت ویژه‌ای دارد.
در مقطع کنونی وابستگی بیروت به ایالات متحده برای کنترل حملات ارتش رژیم اسرائیل به خاک لبنان همزمان با فشار طرف‌های اروپایی مبنی بر مشروط بودن مشارکتشان در بازسازی لبنان به‌شرط خلع سلاح حزب‌الله و کاهش قابل توجه حضور ایران در این کشور، مانع بزرگی را بر سر راه گسترش روابط لبنان با ایران قرار داده‌است.در نتیجه، مقامات جدید لبنان با ادعای نیاز کشورشان به ثبات و بازسازی، تمایل به حفظ روابط در سطحی کنترل‌شده با جمهوری اسلامی ایران دارند.در چنین شرایطی به نظر می‌رسد سفر وزیر خارجه ایران به لبنان، تلاشی برای ناکام گذاشتن این فشارها و جلوگیری از سردی کامل روابط ایران و لبنان باشد. به‌عبارت دیگر، دستگاه سیاست خارجی ایران تلاش می‌کند با حفظ روابط دیپلماتیک و تأکید بر همکاری‌های اقتصادی و موضوع بازسازی لبنان، ارتباط مثبت خود را با این کشور کوچک اما مهم خاورمیانه حفظ کند.
از سوی دیگر، تحولات اخیر در منطقه ازجمله بحران‌های داخلی لبنان، وضع غزه و تحولات سوریه نیاز به رایزنی‌های مستمر را برای ایران ایجاب می‌کند و این سفرها فرصتی برای هماهنگی مواضع و بررسی شرایط همکاری فراهم می‌آورد.
در مجموع با توجه به سفرهای منطقه‌ای اخیر وزیر امور خارجه کشورمان، می‌توان اهداف و منافع کلی‌تری را در سیاست خارجی جدید ایران شناسایی کرد:
مدیریت همزمان پرونده‌های دیپلماتیک؛ جمهوری اسلامی ایران اکنون در حال مدیریت همزمان چندین پرونده حساس دیپلماتیک از جمله مذاکرات هسته‌ای و پرونده‌های منطقه‌ای است. این سفرها نشان می‌دهند که دستگاه سیاست خارجی کشور به دنبال ایجاد پیوند و هم‌افزایی میان این پرونده‌ها و پیشبرد منافع کشور در هر دو جبهه است.
نشان‌دادن قدرت مانور دیپلماتیک؛این سفرها نشان دهنده قدرت مانور و انعطاف‌پذیری دیپلماتیک ایران است. تهران با انتخاب مقصدهای غیرمتعارف برای دیدارهای مهم، تلاش می‌کند تا از ظرفیت‌های دیپلماتیک متنوع خود بهره‌برداری کند.
تسهیل مذاکرات هسته‌ای و رفع موانع؛هدف اصلی این تحرکات، هموار کردن مسیر برای دستیابی به یک توافق مطلوب در حوزه هسته‌ای است. با رفع ابهامات فنی با آژانس و اطمینان‌بخشی به بازیگران منطقه‌ای، ایران به دنبال کاهش موانع و سرعت‌بخشیدن به روند مذاکرات است.
اعلام پیام‌های روشن به دوست و دشمن؛این سفرها فرصتی برای ایران فراهم می‌کند تا پیام‌های روشن و قاطعانه‌ای را به آمریکا و کشورهای اروپایی، قدرت‌های منطقه‌ای و متحدان خود بفرستد، پیام‌هایی مبنی بر جدیت ایران در مذاکرات، حفظ خطوط قرمز و پافشاری بر منافع ملی.
در نهایت، سفر وزیر امور خارجه به مصر و لبنان را می‌توان بخشی از یک راهبرد دیپلماتیک پیچیده از سوی ایران قلمداد کرد که همزمان با پیگیری پرونده هسته‌ای، به دنبال مدیریت تحولات منطقه‌ای، تقویت متحدان و ارسال پیام‌های استراتژیک به بازیگران مختلف در آستانه دور ششم مذاکرات هسته‌ای است. این تحرکات همچنین نشان دهنده عزم دستگاه دیپلماسی ایران برای خارج کردن کشور از بحران‌های جاری و استفاده حداکثری از ابزارهای دیپلماتیک برای پیشبرد اهداف و منافع کشور در سطح منطقه‌ای و جهانی است.