چاپ

کرمان رصد - زومیت / مهندسان ناسا به طرز معجزه‌آسایی پیشرانه‌های اصلی کاوشگر بین‌ستاره‌ای وویجر 1 را که در سال 2004 ازکارافتاده بودند، احیا کردند.
مهندسان ناسا به‌تازگی دست به شاهکاری شگفت‌انگیز زده‌اند. تیم مأموریت موفق شد پیشرانه‌های فضاپیمای وویجر 1 را که اکنون تقریباً 25 میلیارد کیلومتر از زمین فاصله دارد، تعمیر کند؛ آن هم در حالی‌که این سامانه‌ها از سال 2004 از کار افتاده بودند. مهندسان این کار را درست پیش از آنکه آنتن ارتباطی با وویجر 1 و وویجر 2 به‌دلیل ارتقاء سیستم‌ها برای چند ماه خاموش شود، انجام دادند.
وویجر 1 از 5 سپتامبر 1977، درحال سفر در پهنه کیهان است. این فضاپیما پس از تکمیل مأموریت اصلی خود که شامل مشاهده سیارات گازی بود، از هر فضاپیمای دیگری دورتر رفته است. البته بسیاری از ابزار اصلی این کاوشگر اکنون خاموش شده‌اند؛ برخی به این دلیل که دیگر ضرورتی ندارند (مثل دوربین و آخرین عکس نمادین آن)، و برخی دیگر به دلیل خرابی.
بازار
پیشرانه‌ها نقش حیاتی در حفظ جهت‌گیری آنتن فضاپیما به‌سوی زمین دارند. نمونه‌هایی که اکنون احیا شده‌اند، پیشرانه‌های اصلی کنترل موقعیت فضاپیما هستند؛ زیرا پیشرانه‌های فعال کنونی که از نوع پشتیبان هستند، ممکن است در پاییز امسال به‌دلیل تجمع رسوبات در لوله‌ها از کار بیفتند. در گذشته، برای جلوگیری از این تجمع، تیم مأموریت هر از گاهی تمام پیشرانه‌ها را روشن می‌کرد، اما در سال 2004، پیشرانه‌های اصلی کنترل موقعیت با مشکل مواجه شدند: دو گرمکن داخلی کوچک قدرت خود را از دست دادند. در آن زمان، این مشکل حل‌نشدنی تلقی شد.
«کریم بدرالدین»، مدیر مأموریت وویجر در آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا (JPL)، در بیانیه‌ای گفت: «در آن زمان، تیم ماموریت با این موضوع که پیشرانه‌های اصلی چرخشی ازکار افتاده‌اند، کنار آمده بود؛ زیرا یک مجموعه پشتیبان کاملاً خوب در اختیار داشتند. صادقانه بگویم، احتمالاً فکر نمی‌کردند که وویجرها 20 سال دیگر هم دوام بیاورند.»
با نزدیک‌شدن به دوره‌ای که ارتباط با فضاپیماها، به‌دلیل ارتقاء آنتن «ایستگاه فضایی ژرف 43»، از 4 مه 2025 تا فوریه 2026 قطع می‌شود، ناسا می‌خواست مطمئن شود که همه تدابیر لازم را پیش‌بینی کرده است. این آنتن 70 متری که در کانبرا استرالیا قرار دارد، بخشی از شبکه «فضای دوردست ناسا» (DSN) است. این آنتن، قدرتمندترین ایستگاه در این شبکه و تنها آنتنی است که می‌تواند با وویجرها که اکنون در فضای میان‌ستاره‌ای به‌سر می‌برند، ارتباط برقرار کند.
وقفه‌ی ارتباطی پیش‌رو، تیم ماموریت وویجر را بر آن داشت تا بار دیگر مشکل پیشرانه‌ی اصلی را بررسی کند. آن‌ها حدس زدند که شاید اختلالی در یک مدار، یک «کلید» را در سیستم تغییر داده باشد و اگر بتوانند با یک فرمان آن را تغییر را لغو کنند، شاید پیشرانه‌ها دوباره به‌کار بیفتند.
اما حل مشکل بدون خطر نبود. تیم باید پیشرانه‌های اصلی را که در وضعیت غیرفعال بودند، روشن و سپس تلاش می‌کرد تا مشکل گرمکن را برطرف کند. اگر به هر دلیل، سامانه خودکار فضاپیما پیش از گرم‌شدن مناسب، انحرافی را تشخیص می‌داد و پیشرانه را فعال می‌کرد، ممکن بود انفجار رخ دهد. بنابراین، تیم باید دستگاه ردیاب ستاره که موقعیت فضاپیما را اندازه‌گیری می‌کند، با دقت بالا تنظیم می‌کرد.
انجام عملیات فعال‌سازی پیشرانه حتی روی زمین نیز دشوار است
انجام عملیات فعال‌سازی پیشرانه حتی روی زمین نیز دشوار است، چه رسد به جایی که بیش از 23 ساعت طول می‌کشد تا سیگنال به آن برسد. بااین‌حال، تیم وویجر مانور را اجرا و تلاش کرد تا دوباره گرمکن‌ها را فعال کند و موفق شد. پیشرانه‌های اصلی دوباره شروع به کار کردند.
«تاد باربر»، مدیر سامانه پیشرانش مأموریت در JPL، گفت: «لحظه‌ای فوق‌العاده باشکوه بود. روحیه تیم در آن روز بسیار بالا بود. این پیشرانه‌ها مرده تلقی می‌شدند و این نتیجه‌ای منطقی بود. اما یکی از مهندسان ما به این نتیجه رسید که شاید علت دیگری در کار باشد که بتوان رفعش کرد. این بار نیز یک معجزه دیگر برای وویجر رقم خورد.»
دستاورد اخیر، نبوغ و توانایی مهندسان ناسا در حل مسئله را نشان می‌دهد؛ کسانی که پس از نزدیک به پنج دهه، همچنان دوقلوهای وویجر را فعال نگه داشته‌اند. این کاوشگرهای افسانه‌ای با وجود چالش‌های فنی و سن بالا، همچنان از ورای منظومه شمسی داده‌های ارزشمندی ارسال می‌کنند. مأموریت جاری آن‌ها فرصتی بی‌نظیر برای تعمیق درک ما از فضای میان‌ستاره‌ای فراهم کرده؛ دانشی که تاکنون هیچ فضاپیمای دیگری قادر به ارائه آن نبوده است.