کرمان رصد - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در سال‌های پس از فروپاشی شوروی و پس از ایجاد هژمونی توسط ایالات متحده آمریکا به عنوان تنها ابرقدرت جهان، ناوهای هواپیمابر آمریکا به عنوان نمادی از قدرت نظامی این کشور در مناطق مختلف جهان، از جمله خاورمیانه، نقش محوری ایفا کردند اما در سال‌های اخیر، ظهور نیروهای مقاوم جدید مانند جنبش انصارالله یمن و ارتقای سیستم‌های موشکی و پهپادی و به کارگیری فناوری‌های نوین در این حوزه سوالاتی را درباره کارایی این ناوهای عظیم در دهه‌های آینده مطرح کرده است؛ سوالاتی که پس از درگیری‌های اخیر دریای سرخ و رسوایی سقوط 3 فروند «اف 18» به درون دریا و ناتوانی ناوگان آمریکا در شکست دادن یمنی‌ها پررنگ‌تر شده است.
بازار
![]()
در هفته‌های ابتدایی سال 2025، دولت آمریکا تصمیم گرفت ماموریت ناو هواپیمابر یواس‌اس هری ترومن در خاورمیانه را تمدید کند. این تصمیم در حمایت از رژیم صهیونیستی برای مقابله با انصارالله یمن گرفته شد. در ادامه اما یمنی‌ها آوریل 2025 اعلام کردند ناو هواپیمابر آمریکایی را با استفاده از موشکهای کروز و پهپادهای انتحاری هدف قرار داده‌اند؛ ادعایی که نگرانی‌هایی را درباره امنیت این ناوهای بزرگ ایجاد کرد. در نهایت نیز حضور همزمان 2 ناو هواپیمابر آمریکا در منطقه همراه با ناوشکن‌ها و رزم‌ناوهای پشتیبانی، معادلات سیاسی و امنیتی منطقه را دگرگون نکرد. حملات انصارالله یمن به ناوهای هواپیمابر آمریکا نشان‌دهنده تحولی بزرگ در توانمندی‌های نظامی و عملیاتی نیروهای بومی مقاومت بود. استفاده از موشکهای کروز با دقت بالا و پهپادهای رزمی که قادر به نفوذ به سیستم‌های دفاع هوایی هستند، به یمنی‌ها اجازه داد به چالش‌برانگیزترین بازیگران منطقه تبدیل شوند. این حملات نه‌تنها زیرساخت‌های نظامی آمریکا را تهدید کرد، بلکه ارزیابی‌ها درباره قابلیت‌های دفاعی ناوهای هواپیمابر را هم دگرگون کرد.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، یمنی‌ها توانسته‌اند با دستیابی به پیشرفت‌های نظامی، سیستم‌های پیشرفته موشکی و پهپادی خود را توسعه دهند. این پیشرفت‌ها سوالی را در اذهان ایجاد می‌کند: آیا ناوهای هواپیمابر آمریکا همچنان کارایی سابق را دارند و می‌توانند در برابر تهدیدات غیرمتقارن مانند حملات چندگانه همزمان مقاومت کنند؟ تحلیلگران نظامی آمریکایی در این باره می‌گویند: «ناوهای هواپیمابر با وجود قدرت آتش بالا، در برابر حملات گسترش‌یافته پهپاد و موشکهای کروز آسیب‌پذیر هستند». طبق تحقیقات این کارشناسان که در نشریه نشنال‌اینترست نیز منتشر شده است، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی ناوهای هواپیمابر، توانایی آنها در مقابله با فناوری‌های غیرمتقارن است. پهپادهای رزمی با قابلیت نشست و برخاست عمودی و توانایی پرواز در مسیرهای انعطاف‌پذیر، تهدید جدی برای این کشتی‌ها محسوب می‌شوند. این موضوع بویژه در مناطقی مانند خلیج‌فارس و دریای سرخ، که فاصله کمتری با ساحل دارند، اهمیت بیشتری می‌یابد و همین مساله نیز تبدیل به چالشی جدی برای ناوگان آمریکا در برابر نیروهای انصارالله یمن شده است. علاوه بر این، حملات همزمان و ترکیبی چندگانه با استفاده از موشکهای کروز و پهپادها می‌تواند سیستم‌های دفاعی ناوهای هواپیمابر را مختل کند. بر اساس گزارش‌های داخلی نیروی دریایی آمریکا، تنها یک حمله موفق به باند یا عرشه می‌تواند یک ناو هواپیمابر را از مدار خارج کند، هزینه‌های تعمیر آن بسیار گزاف است و تأثیر روانی قابل توجهی نیز بر چهره قدرت آمریکا در منطقه خواهد داشت. پیش از این در سال 2020، نیروی دریایی آمریکا مطالعه‌ای را برای بررسی وضعیت ناوهای هواپیمابر تا سال 2030 آغاز کرد. این مطالعه که هدف آن ارزیابی تهدیدات آینده و قابلیت‌های دفاعی/ تهاجمی ناوهای هواپیمابر است، نشان می‌دهد این کشتی‌ها باید با فناوری‌های جدیدی مجهز شوند تا در برابر تهدیدات پیشرفته‌تر مانند موشکهای بالستیک ضدناو مقاومت کنند. یکی از نکات مهم در این مطالعه، افزایش هزینه‌های نگهداری و به‌روزرسانی ناوهای هواپیمابر است. هر ناو هزینه‌ای در حدود 13 میلیارد دلار دارد که این هزینه بدون احتساب هزینه‌های عملیاتی و نیروهای انسانی (ظرفیت حمل 5000 نفر در ناوهای جدید) است. این گزارش اعلام کرده است با توجه به گسترش تهدیدات علیه این ناوگان غول‌پیکر و پرخرج، ادامه فعالیت آنها به زیان نیروی دریایی آمریکاست و تنها منجر به هدر رفتن بودجه می‌شود.
آیا دوران ناوهای هواپیمابر به پایان رسیده است؟
رسانه آمریکایی نشنال اینترست در سال 2024 نوشته بود: «ناو هواپیمابر یکی از پرهزینه‌ترین جنگ‌افزارهای نظامی در تاریخ محسوب می‌شود. این کشتی‌ها در جنگ دوم جهانی و جنگ سرد کارایی خود را ثابت کردند اما در دنیای امروز، با تهدیدات پیشرفته‌تر، ممکن است دوران آنها به پایان رسیده باشد. در میدان واقعیت نیز در سال 2025، ناوهای هواپیمابر آمریکا در خاورمیانه در معرض تهدیداتی قرار گرفتند که قبلا بی‌سابقه بوده است. یمنی‌ها با استفاده از فناوری‌های غیرمتقارن، توانسته‌اند به چالش‌برانگیزترین بازیگران منطقه برای ناوگان هواپیمابر آمریکا تبدیل شوند». در همین حال، مطالعات آینده‌نگر نیروی دریایی آمریکا نشان می‌دهد ناوهای بزرگ و پرهزینه دیگر مانند سابق برای آنها کارایی ندارند و در نهایت، سوال اصلی این است: آیا ناوهای هواپیمابر با وجود هزینه‌های گزاف و آسیب‌پذیری‌های جدید، همچنان می‌توانند ستون فقرات قدرت نظامی آمریکا باشند؟ پاسخ به این سوال، نه‌تنها بر سرنوشت ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا، بلکه بر آینده سیاست خارجی و قدرت نظامی آمریکا در جهان تاثیرگذار است.