کرمان رصد - زومیت /دندان‌های تی‌رکس، با طول تاج تا 18 سانتی‌متر و توانایی خرد کردن استخوان، حتی از دندان‌های غول‌ماهی مگالودون هم بزرگتر و قدرتمندتر بوده‌اند.
در دنیای واقعی تیرانوسورس رکس و مگالودون هرگز فرصت روبه‌رو شدن با هم را نداشتند. هر دو را می‌توان از بزرگ‌ترین شکارچیانی دانست که روی زمین زندگی کرده‌اند، اما زمان و زیستگاه کاملاً آن‌ها را از هم جدا کرده بود. مگالودون بیش از 40 میلیون سال پس از انقراض تی‌رکس ظاهر شد و از طرفی، یک ماهی غول‌پیکر بود. البته، با اینکه تی‌رکس جانور خشکی‌زی بود، احتمالاً می‌توانست شنا هم بکند.
بازار
اکنون این دو غول باستانی در دنیای علمی–تخیلی دوباره کنار هم قرار گرفته‌اند تا به آن پرسش قدیمی پاسخ دهند: مگالودون در برابر تی‌رکس؛ کدام‌یک در نبرد پیروز می‌شود؟ حال اگر به‌جای تاکتیک‌های جنگی، آن‌ها را بر اساس شواهد فسیلی مقایسه کنیم چه؟ یعنی از میان این دو شکارچی افسانه‌ای، کدام‌یک دندان‌های بزرگ‌تری داشت؟ تی‌رکس یا مگالودون؟
آی‌اف‌ال ساینس برای رسیدن به پاسخ، سراغ کارشناسان رفته است. در یک سوی ماجرا پروفسور کنشو شیما‌دا، دیرین‌زیست‌شناس دانشگاه دی‌پل قرار دارد که درباره دیرین‌زیست‌شناسی کوسه‌ها و سایر مهره‌داران دریایی عصر دایناسورها مطالعه می‌کند و در این مسیر، اطلاعات ارزشمندی درباره مگالودون به دست آورده است. در سوی دیگر، کریستین برینک، دانشیار و دیرین‌سنگواره‌شناس مهره‌داران در دانشگاه منیتوبا قرار دارد که روی این موضوع مطالعه می‌کند که ترکیب دندان و سرعت رشد آن‌ها در جانوران مختلف چگونه تغییر می‌کند.
بزرگ‌ترین دندان کشف‌شده از مگالودون
بلندترین دندان‌های شناخته‌شده مگالودون 16 سانتی‌متر ارتفاع دارند، درحالیکه طول تاج دندان تی‌رکس به حدود 18 سانتی‌متر می‌رسید
بزرگ‌ترین مگالودون‌ها دست‌کم حدود 15 متر طول داشتند، اما مطالعه‌ای در سال 2025 (به سرپرستی شیما‌دا) نشان داد که برخی از آن‌ها احتمالاً به 24٫3 متر هم می‌رسیدند. از این گونه فقط شواهد فسیلی محدودی در اختیار داریم، بنابراین هنوز دقیقاً نمی‌دانیم شکل بدنشان چگونه بوده است. با‌این‌حال، تصور می‌شود اندازه غول‌آسای آن‌ها نوعی سازگاری با محیط‌های سرد بوده باشد، هرچند همین ویژگی، با توجه به خون‌گرم بودنشان، شاید نقش مهمی در انقراضشان داشت.
طبق اطلاعات منتشرشده توسط موزه تاریخ طبیعی لندن، آرواره‌های مگالودون آن‌قدر بزرگ بوده که می‌توانستند یک تاکسی را ببلعند؛ حدود 2٫7 در 3٫4 متر دهانه داشتند و با 276 دندان پوشیده شده بودند. اما خود دندان‌ها چقدر بزرگ بودند؟ بسیار بزرگتر از هر دندانی که در کوسه‌های امروزی می‌بینیم.
مقایسه دندان مگالودون با دندان‌های کوسه سفید بزرگ
شیما‌دا در گفتگو با آی‌اف‌ال ساینس توضیح داد: «بزرگ‌ترین دندان‌های کوسه‌های امروزی متعلق به کوسه سفید بزرگ است که ارتفاع عمودی آن‌ها به حدود 6 سانتی‌متر می‌رسد. اما این دندان‌ها در برابر دندان‌های مگالودون کوچک هستند؛ بلندترین دندان‌های شناخته‌شدهٔ مگالودون بیش از 16 سانتی‌متر ارتفاع دارند.»
بزرگ‌ترین دندان تی‌رکس که تاکنون پیدا شده است
یکی از بزرگ‌ترین نمونه‌های شناخته‌شدهٔ تی‌رکس در جهان، سو (Sue) است که در موزه فیلد شیکاگو نگهداری می‌شود. طبق برآوردها، طول دندان‌های او بین 19 تا 30٫5 سانتی‌متر بوده است.
تفاوت در طول دندان‌ها به این دلیل است که طول تاج دندان (بخشی که بیرون از لثه دیده می‌شود) با طول کل دندان که شامل ریشه سالم آن می‌شود، متفاوت است. اما براساس مطالعه‌ای در سال 2017، نمونه‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهند طول تاج دندان تی‌رکس به حدود 18 سانتی‌متر می‌رسید و حجم آن 138 سانتی‌متر مکعب بود.
چرا تی‌رکس دندان‌های این‌قدر بزرگی داشت و چگونه رشد می‌کردند؟
دندان‌های حیوان سرنخ‌های خوبی درباره رفتار آن ارائه می‌دهند. هنوز نادانسته‌های زیادی درباره مگالودون وجود دارد، اما همان‌طور که شیما‌دا می‌گوید، مطالعات اخیر با استفاده از تحلیل‌های شیمیایی دندان نشان داده‌اند که مگالودون‌ها گوشت‌خواران فرصت‌طلب و فوق‌العاده قدرتمند بوده‌اند.
در مورد تی‌رکس، دندان‌های بزرگش نشان‌دهنده علاقه او به بلعیدن دایناسورها، همراه با استخوان‌هایشان است. برینک توضیح می‌دهد: «دندان‌های تی‌رکس قدرتمندتر از سایر تروپودهای کوچک‌تر بودند و می‌توانستند فشارهای بیشتری را تحمل کنند. احتمالاً این دندان‌ها قادر به خرد کردن استخوان بودند، در حالی که گونه‌های کوچک‌تر بیشتر از دندان‌های خود برای بریدن گوشت استفاده می‌کردند.»
برینک می افزاید: «مطالعات جالبی روی رشد تروپودهای دیگر، مانند گورگوسوروس و آلبرتوسوروس انجام شده است و نشان می‌دهد دندان‌های آن‌ها با بزرگتر شدن قدرتمندتر و مقاوم‌تر می‌شوند. این احتمالاً به تغییر رژیم غذایی آن‌ها اشاره دارد؛ یعنی از بریدن گوشت به خرد کردن استخوان تغییر می‌کند.»
روزی تصور می‌شد تی‌رکس الگوی غیرمعمولی به عنوان خزنده دارد و با بزرگتر شدن، تعداد دندانهایش کمتر می‌شود. تصور به این دلیل بود که «نمونه‌های جوان تی‌رکس» دندان‌های بیشتری نسبت به بالغ‌ها داشتند. اما اخیراً مشخص شد نمونه‌های جوان در واقع به گونه‌ای کاملاً متفاوت به نام نانوتیرانوس تعلق داشتند.
مقایسه جمجمه تی‌رکس با جمجمه نانوتیرانوس لاسنسیس
برینک می‌گوید: «بسیاری از روندهای رشد که پیش‌تر برای تی‌رکس تفسیر شده بود، اکنون اشتباه هستند و ما چیز زیادی درباره تی‌رکس‌های نوزاد نمی‌دانیم. برای مثال، در مطالعه‌ای شرکت داشتم که تعداد دندان‌ها را در طول رشد در انواع مختلف خزندگان بررسی می‌کرد، و مشخص شد تقریباً همه خزندگان با بزرگتر شدن و رشد فک‌ها، تعداد دندان‌هایشان افزایش می‌یابد. تنها استثنا، تی‌رکس بود. بنابراین ممکن است تعداد دندان‌ها در تی‌رکس ثابت مانده یا مانند سایر خزندگان، حتی افزایش یافته باشد و دندان‌ها در طول رشد بزرگتر شده باشند، اما هنوز مطمئن نیستیم. خزندگان در طول عمر خود دندان‌هایشان را جایگزین می‌کنند و هر بار که دندانی می‌ریزد، دندان جدید معمولاً کمی بزرگتر است.»
پس در این رقابت، دندان‌های غول‌آسای تی‌رکس برنده می‌شوند.