کرمان رصد - مشرق /متن پیش رو در مشرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
آنچه زلنسکی و رهبران اوکراین آرزوی آن را داشتند مقابله موثر با جنگنده های مدرن روسی در آسمان بود؛ آرزویی که تا امروز حتی در یک مورد شکار هوایی نیز تحقق نیافته است.
بازار ![]()
در نخستین روز جنگ در تاریخ 24 فوریه 2022 زلنسکی داخل یک پناهگاه زیرزمینی در کی‌یف درخواست اعمال منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین توسط نیروی هوایی ناتو را داشت؛ این عنوان مطلبی است که نشریه تایمز لندن به نقل از ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در وبسایت خود درج کرده است.
استولتنبرگ می گوید: زلنسکی خاطرنشان کرد که ناتو قبلاً این کار را در بوسنی و شمال عراق انجام داده است، اما استولتنبرگ امتناع کرد و گفت که این امر مستلزم نابودی سیستم‌های دفاع هوایی روسیه در روسیه و بلاروس و آمادگی برای سرنگونی هواپیماهای روسی است.
او هشدار داد که این امر باعث جنگ مستقیم بین ناتو و روسیه می‌شود و خطر درگیری گسترده‌تر یا حتی جنگ جهانی سوم را به همراه دارد.
استولتنبرگ پایان دادن به این تماس را «بسیار دردناک» توصیف کرد و از این بیم داشت که آخرین تماس زلنسکی باشد، اما گفت که جلوگیری از تشدید تنش ضروری بوده است.
او افزود که جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده نیز با این نظر موافق بود و اعتقاد داشت ایالات متحده خطر جنگ جهانی سوم را برای اوکراین به جان نخواهد خرید.
پس از نا امیدی از برقراری پرواز ممنوع، زلنسکی و دیگر رهبران اوکراین حدود دو سال در حال خواهش و تقاضاهای پیاپی از کشورهای غربی برای اهدای جنگنده های پیشرفته و آموزش خلبانان اوکراینی بودند تا اینکه از سال 2024 با ورود جنگنده های اف16 از سوی کشورهای اروپایی نظیر هلند، دانمارک و نروژ و همچنین جنگنده فرانسوی میراژ2000 آرزوی دیرینه زلنسکی محقق شد؛ اما عملکرد رزمی این جنگنده ها در میدان نبرد چیزی جز نا امیدی برای فرماندهان اوکراینی به جای نگذاشت.
از سرنگونی توسط پدافند خودی تا نقص‌های فنی پیاپی
هنوز مدت زیادی از ورود به خدمت اف16 در نیروی هوایی اوکراین نگذشته بود که نخستین سرنگونی این جنگنده نسل 4 امریکایی رقم خورد؛ نیروی هوایی اوکراین بخش مهمی از ماموریت جنگنده های اف16 را به رهگیری موشک های کروز و پهپادهای انتحاری روسی اختصاص داده است و در یکی از نخستین ماموریت های فوق، در تاریخ 26 آگوست 2024 جنگنده اف16 اوکراینی به خلبانی Oleksii Mes یکی از بهترین و با تجربه ترین خلبانان این کشور حین رهگیری پرتابه های مهاجم روسی سقوط کرد؛ در این حادثه خلبان مشهور اوکراینی کشته شد.
خانم Maryana Bezuglaya نماینده مجلس اوکراین با ارائه اسنادی اعلام کرد جنگنده اوکراینی به اشتباه توسط سامانه پاتریوت اهدایی غرب به این کشور سرنگون شده است.
در روز 12 آوریل 2025 یک فروند جنگنده اف16 اوکراینی که در حال پشتیبانی از نیروهای خودی در منطقه سومی و مرز استان کورسک روسیه بود توسط سامانه پدافندی برد بلند S-400 روسی سرنگون شد و خلبان Pavlo Ivanov نیز در این حادثه کشته شد.
در روزهای 16 می و 29 ژوئن 2025 نیز دو فروند اف16 دیگر اوکراینی حین تلاش برای رهگیری موشک های کروز و پهپادهای انتحاری روسی دچار نقص فنی یا برخورد قطعات باقی مانده از پرتابه های روسی شده و سقوط کردند اما هر دو خلبان موفق به خروج اضطراری شدند.
همچنین علاوه بر موارد سقوط، سرنگونی اشتباه جنگنده خودی نیز در کارنامه اف16 های اوکراینی ثبت شده است و در تاریخ 29 آوریل 2025 یک فروند سوخو27 اوکراینی در آسمان شهر چرکاسی به اشتباه توسط اف16 نیروی هوایی این کشور سرنگون شده و خلبان آن نیز کشته شد.
جنگنده میراژ2000 فرانسوی نیز اگرچه سابقه عملیاتی کمتری از اف16 در جنگ اوکراین دارد اما بدون اینکه اثر خاصی از خود در میدان نبرد به جای گذاشته باشد یک مورد نقص فنی و سقوط در تاریخ 22 جولای 2025 در استان Volyn در شمال غربی اوکراین را ثبت کرده است!
میراژ2000 اوکراینی
بنابراین تا امروز 4 فروند اف16 و یک فروند میراژ2000 اوکراینی بدون کسب حتی یک مورد شکار هوایی از جنگنده های روسی، در سوانح مختلف سرنگون شده اند.
چه تعداد جنگنده غربی به اوکراین تحویل داده شده است؟
4 کشور اروپایی هلند، دانمارک، نروژ و بلژیک مجموعا قرار بود 85 فروند جنگنده اف16 را در اختیار نیروی هوایی اوکراین قرار دهند.
هلند 24 فروند و دانمارک 19 فروند اف16 را به شکل قطعی به اوکراین تحویل داده اند؛ نروژ قرار بود 12 فروند ارسال کند که مشخص نیست چند فروند از آنها تحویل داده شده اند و کشور بلژیک نیز اعلام کرده است پس از دریافت جنگنده های نسل پنجم اف35 امریکایی در اوایل سال 2026 شروع به تحویل 30 فروند اف16 خود به اوکراین خواهد کرد.
کشور فرانسه نیز تا این لحظه بر اساس منابع مختلف بین 6 تا 12 فروند میراژ2000 به نیروی هوایی اوکراین اهدا کرده است و قرار است این تعداد تا سال آینده میلادی به 20 فروند افزایش یابد.
اگرچه اوکراین از ناوگان غربی خود در نقش رهگیری پرتابه های روسی یا بمباران با استفاده از تسلیحات دورایستا استفاده می کند اما این ماموریت ها تا حد زیادی توسط ناوگان شرقی این کشور نظیر سوخو27 و میگ29 نیز اجرا می شوند و آنچه زلنسکی و رهبران اوکراین آرزوی آن را داشتند مقابله موثر با جنگنده های مدرن روسی در آسمان بود؛ آرزویی که تا امروز حتی در یک مورد شکار هوایی نیز تحقق نیافته است.
زلنسکی نا امید از عملکرد جنگنده های اف16 و میراژ2000 ، چشم امید خود را به کشور سوئد دوخته تا با دریافت جنگنده های مدرن تر JAS-39 گریپن در سالهای آینده بتواند تا حدودی موازنه قدرت در آسمان را برقرار کند، اگرچه باز هم در توانایی این جنگنده سوئدی برای مقابله با صدها فروند جنگنده مدرن نسل 4++ سوخو35 و سوخو30 روسی و حتی جنگنده های نسل 5 سوخو57 جای شک و تردید بسیار خواهد بود.