کرمان رصد - خراسان /مجوز وزارت نیرو برای نصب اینورترهای هیبریدی، مسیر تازه‌ای برای توسعه انرژی خورشیدی باز می‌کند؛ از درآمدزایی خانوارها تا تاب‌آوری شبکه برق.
وزارت نیرو با صدور مجوزی جدید برای استفاده از اینورترهای هیبریدی در نیروگاه‌های خورشیدی انشعابی، مسیر تازه‌ای را برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران باز کرده است. از این پس مشترکان خانگی و صنعتی می‌توانند نه‌تنها برق تولیدی خود را به شبکه بفروشند، بلکه در زمان قطعی برق، از انرژی تولیدشده در محل نیز بهره‌مند شوند؛ تصمیمی که کارشناسان آن را یک «نقطه عطف» در صنعت برق خورشیدی کشور می‌دانند.
پایان یک محدودیت قدیمی
به گزارش خراسان، تا پیش از این، مشترکانی که نیروگاه خورشیدی کوچک‌مقیاس نصب می‌کردند، برق تولیدی خود را صرفاً می‌توانستند به شبکه سراسری تزریق کنند. تجهیزات رایج در این مدل، اینورترهای آنگرید بودند که تنها در زمان وصل بودن برق شهری فعال می‌شدند. در نتیجه، اگر برق قطع می‌شد، حتی مشترکانی که پشت‌بامشان پر از پنل‌های خورشیدی بود، نمی‌توانستند از برق تولیدی خود استفاده کنند.
بازار ![]()
این موضوع یکی از انتقادات جدی مشترکان خانگی و صنعتی بود؛ «چرا وقتی برق را خودمان تولید می‌کنیم، در زمان خاموشی باز هم بی‌برق می‌مانیم؟» مجوز جدید وزارت نیرو پاسخی روشن به این مطالبه است و محدودیت سال‌های گذشته را برطرف می‌کند.
بر این اساس، متقاضیان در موارد ذیل می توانند از اینورترهای هیبریدی استفاده کنند:
1-قرارداد عرضه برق در تابلوی سبز بورس انرژی ویژه مشترکین صنعتی و تجمیع کننده برق سبز برای مشترکین خانگی
2-قرارداد خود تأمین برق برای صنایع کوچک و متوسط
3-قرارداد خرید تضمینی موضوع ماده (61) قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی
همچنین متقاضیان استفاده از این نوع اینورتر، امکان عرضه فروش برق سبز تولیدی خود را به ساتبا یا از طریق تابلوی سبز بورس انرژی دارند. با این حال در صورت استفاده از این نوع فناوری، اعمال بهای خاموشی (به طور خلاصه یعنی پولی که وزارت نیرو بابت قطعی برق به دارندگان سیستم های برق خورشیدی می پردازد (به عنوان نوعی خسارت) در قراردادهای مربوطه حذف خواهد شد.
اینورتر هیبریدی چیست و چه می کند؟
اینورتر هیبریدی نسل جدیدی از تجهیزات مدیریت برق خورشیدی است که دو مزیت همزمان دارد:
1-فروش برق به شبکه: همچنان می‌توانید مانند گذشته برق مازاد را به شرکت برق بفروشید و درآمد داشته باشید.
2-تأمین برق در زمان خاموشی: در صورتی که برق شهری قطع شود، اینورتر هیبریدی به‌طور خودکار برق تولیدی پنل‌ها را به مصرف داخلی هدایت می‌کند.
به زبان ساده، این فناوری باعث می‌شود نیروگاه خورشیدی شما «دو منظوره» شود؛ هم منبع درآمد، هم پشتیبان برق اضطراری.
استفاده از اینورترهای هیبریدی البته بی‌هزینه نیست. نصب این تجهیزات به‌طور متوسط 50 تا 70 میلیون تومان به هزینه کل سیستم خورشیدی خانگی اضافه می‌کند. با این حال، کارشناسان معتقدند با توجه به مزیت ها، این سیستم برای خانوارها و همچنین کسب و کارهای کوچک به صرفه خواهد بود. به خصوص این که قطعی‌های برق در ماه‌های اخیر باعث خسارت‌های مستقیم در تولید و فروش شده و اینورترهای هیبریدی می‌توانند هزینه‌های ناشی از توقف فعالیت را به‌شدت کاهش دهند.
باتری ذخیره ساز یا اینورتر هیبریدی؟
در سال‌های اخیر، استفاده از باتری‌های ذخیره‌ساز انرژی به‌عنوان راهکاری برای مقابله با خاموشی‌ها مطرح شده بود؛ اما این باتری‌ها چالش‌های متعددی دارند:
عمر کوتاه: معمولاً کمتر از 5 سال؛
هزینه بالا: سرمایه‌گذاری اولیه سنگین؛
مشکل زیست‌محیطی: بازیافت دشوار و آلودگی‌زا؛
نیاز به تعمیر و نگهداری دوره‌ای.
در مقابل، اینورترهای هیبریدی با عمر مفید بیش از 20 سال و عدم نیاز به نگهداری خاص، راهکاری اقتصادی‌تر محسوب می‌شوند. البته باید توجه داشت که اینورترها فقط در زمان وجود تابش خورشید برق تولید می‌کنند و برای استفاده شبانه یا در روزهای ابری، همچنان ترکیب اینورتر و باتری ذخیره‌ساز بهترین راهکار است.
فرصتی تازه برای بازار انرژی خورشیدی
کارشناسان بازار انرژی معتقدند که این مجوز، رونق تازه‌ای در بازار پنل‌های خورشیدی، تجهیزات جانبی و خدمات فنی ایجاد می‌کند. وقتی خانوارها و صنایع بدانند که برق تولیدی خود را می‌توانند در مواقع اضطراری مصرف کنند، انگیزه نصب سامانه‌های خورشیدی به‌شدت افزایش می‌یابد.
این رشد تقاضا می‌تواند:
بازار تجهیزات خورشیدی را فعال‌تر کند؛
ظرفیت تولید داخلی پنل‌ها و اینورترها را افزایش دهد؛
و حتی اشتغال پایدار در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد نماید.
به گفته فعالان این حوزه، اگر همزمان بورس انرژی سبز برای معاملات مستقیم برق خورشیدی توسعه یابد، سودآوری این صنعت چندبرابر خواهد شد و حتی سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر هم وارد میدان می‌شوند.
تقویت پدافند غیرعامل و امنیت انرژی
تصمیم اخیر وزارت نیرو صرفاً یک تغییر فنی نیست؛ بلکه در سطح ملی، گامی مهم برای افزایش تاب‌آوری شبکه برق کشور است.
کارشناسان امنیت انرژی می‌گویند توسعه نیروگاه‌های پراکنده کوچک‌مقیاس و امکان مصرف یا ذخیره برق در محل، وابستگی خانوارها و صنایع به شبکه سراسری را کاهش می‌دهد. این موضوع در حوادث طبیعی، بحران‌های سایبری یا شرایط خاص امنیتی می‌تواند کشور را از خاموشی‌های گسترده نجات دهد.
به بیان دیگر، هرچه تولید انرژی توزیع‌شده تقویت شود، ضربه‌پذیری شبکه ملی برق کمتر می‌شود؛ مزیتی که برای مناطق مرزی و نقاط صعب‌العبور اهمیت بیشتری دارد.
چالش‌ها و الزامات پیش رو
با وجود مزایای متعدد، کارشناسان هشدار می‌دهند که اجرای موفق این طرح، نیازمند آماده‌سازی زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری دقیق است. برخی از مهم‌ترین الزامات عبارتند از:
استانداردسازی تجهیزات: باید نظارت دقیقی بر کیفیت اینورترها و نصب آن ها انجام شود تا خطرات ایمنی و کاهش بهره‌وری به حداقل برسد.
تعرفه‌گذاری شفاف: هم‌اکنون گفته می‌شود که نرخ خرید برق از نیروگاه‌های هیبریدی کمتر از نیروگاه‌های آنگرید است؛ در صورت صحت این موضوع، باید اصلاح شود تا انگیزه نصب سامانه‌های جدید کاهش نیابد.
حمایت مالی و تسهیلاتی: ارائه وام‌های کم‌بهره و معافیت‌های مالیاتی برای خانوارها و کسب‌وکارها، می‌تواند سرعت توسعه را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
آموزش فنی و فرهنگ‌سازی: آشنایی نصاب‌ها و مشترکان با فناوری‌های نو و نحوه بهره‌برداری صحیح از آن‌ها، پیش‌شرط موفقیت این طرح خواهد بود.
پازل برق خورشیدی هنوز کامل نیست
اگرچه مجوز اینورترهای هیبریدی یک جهش بزرگ محسوب می‌شود، اما برای رسیدن به توسعه واقعی بازار برق خورشیدی، باید گام‌های دیگری نیز برداشت. یکی از مهم‌ترین این گام‌ها آزادسازی معاملات برق تجدیدپذیر در بورس انرژی است.
در حال حاضر، دارندگان نیروگاه‌های خورشیدی ناچارند برق خود را با تعرفه ثابت و پایین به وزارت نیرو بفروشند؛ اما در صورت امکان عرضه مستقیم به متقاضیان، سودآوری این نیروگاه‌ها می‌تواند چند برابر شود. این اتفاق هم جذابیت اقتصادی نصب سامانه‌های خورشیدی را افزایش می‌دهد و هم مسیر را برای مشارکت سرمایه‌گذاران بزرگ‌تر هموار می‌کند.
جمع‌بندی؛ آینده‌ای روشن برای برق خورشیدی
مجوز وزارت نیرو برای استفاده از اینورترهای هیبریدی، نه‌تنها یک تغییر فنی، بلکه نقطه عطفی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران است. از کاهش خسارت‌های اقتصادی خانوارها و کسب‌وکارها گرفته تا افزایش تاب‌آوری شبکه برق، این تصمیم می‌تواند مسیر انرژی کشور را متحول کند. کارشناسان معتقدند که اگر همزمان با اجرای این طرح، زیرساخت‌های بازار برق، مشوق‌های مالی و استانداردسازی تجهیزات به‌درستی مدیریت شود، ایران می‌تواند در یک بازه میان‌مدت شاهد افزایش چشمگیر سهم انرژی خورشیدی در سبد تولید برق باشد. حالا به نظر می‌رسد برق خورشیدی بیش از هر زمان دیگری، در مسیر جذابیت قرار گرفته است.