بزرگنمايي:

کرمان رصد - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب تشریح پیشنهاد متن مکتوب ادعایی که به دست تهران رسیده است، تاکید کرد: هر چند جزییات متن مکتوب ارایه شده از طریق میانجیگری عمانی مشخص نیست اما براساس اطلاعاتی که دراختیار دارم یکی از گزینه‌ها تعریف کنسرسیوم است؛ به‌طوری‌که غنی‌سازی به‌ جای آنکه به ‌طور مستقل توسط ایران انجام شود، ذیل یک کنسرسیوم بین‌المللی پیگیری شود. ‌به گفته این استاد ژئوپلیتیک ایران این ایده را رد نکرده است. حتی آقای دکتر عراقچی نیز پیش‌تر در دور چهارم مذاکرات تا جایی که به خاطر دارم اشاره کردندکه مساله کنسرسیوم مطرح شده، اما از طرف ایران پیشنهاد نشده است، بنابراین به‌ احتمال زیاد این پیشنهاد ازسوی طرف عمانی یا حتی طرف امریکایی از طریق عمانی‌ها ارایه شده است. با این حال، ایران در عین اینکه پیشنهاد را رد نکرد، همواره بر این نکته تاکید داشته که غنی‌سازی باید در خاک ایران صورت گیرد. بر همین مبنا، اگر قرار باشد این کنسرسیوم به نحوی شکل بگیرد که غنی‌سازی در خارج از ایران باشد یا ایران هیچ کنترلی بر آن نداشته باشد، به ‌نظر نمی‌رسد تهران آن را بپذیرد. به گفته فرجی‌راد اکنون بحث این است که طرحی که برخی رسانه‌ها از آن با عنوان پیشنهاد آقای ویتکاف یاد کرده حق غنی‌سازی ایران را محترم شده یا خیر؟ ما هنوز از پاسخ رسمی ایران و جزییات متن مکتوب اطلاعی نداریم و بنابراین نمی‌توان تحلیل دقیقی ارایه داد. باید منتظر بمانیم تا مشخص شود آیا اساسا این ادعاها درست است یا خیر. فرجی‌راد در ادامه به «اعتماد» گفت: اگر فرض را بر این بگذاریم که ادعای رسانه‌ها صحت دارد و موضوع کنسرسیوم واقعا مطرح شده، آنگاه سوال اصلی این خواهد بود که آیا این کنسرسیوم قرار است غنی‌سازی را در خاک ایران انجام دهد یا خیر؟ اگر چنین باشد، می‌توان درباره آن گفت‌وگو کرد و احتمال رسیدن به نتایج مثبت نیز وجود دارد، به‌ ویژه اگر برخی اصلاحات یا امتیازات جدید برای اقناع ایران در متن پیشنهاد گنجانده شده باشد. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت ‌و گویش با «اعتماد» خاطرنشان کرد: در مجموع، اگر پیشنهاد ارایه‌ شده بتواند تا حدی نظر ایران را جلب کند، قابل بررسی خواهد بود و در دور ششم مذاکرات ممکن است پیشرفت‌هایی حاصل شود. اما اگر پیشاپیش فرض بر آن باشد که ایران از حق غنی‌سازی خود محروم شود، نمی‌توان انتظار تحول جدی داشت. در هر حال، باید با دقت و احتیاط پیش رفت و منتظر واکنش رسمی و دقیق ایران ماند تا بتوان تحلیل جامع‌تری ارایه داد. فرجی‌راد در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» در باب چالش‌های احتمالی پیش روی اجرای کنسرسیوم با مشارکت اعراب حاشیه خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: به باور من، مساله کنسرسیوم عملا چند هفته‌ای است که به‌ طور جدی مطرح شده و اگر امریکایی‌ها واقعا روی آن کار کرده باشند، حتما این کار را با هماهنگی کشورهای عربی انجام داده‌اند. یعنی امریکایی‌ها هیچ‌گاه طرحی را به ایران پیشنهاد نخواهند داد که اعراب از آن بی‌خبر باشند یا با آن مخالفت کنند. فرجی‌راد در همین چارچوب باور دارد؛ من احتمال می‌دهم که این طرح نه ‌تنها موجب افزایش تنش نمی‌شود، بلکه می‌تواند فرصتی برای نزدیک‌تر شدن ایران و کشورهای عربی شود. اگر این کنسرسیوم شکل بگیرد و اجرای آن آغاز شود، ممکن است به الگویی برای همکاری‌های هسته‌ای و حتی فراتر از آن تبدیل شود؛ الگویی که زمینه را برای همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی میان ایران و همسایگان جنوبی خلیج‌فارس هموارتر خواهد کرد. این استاد ژئوپلیتیک همچنین تاکید کرد: چنین مدلی می‌تواند به ایجاد اعتماد متقابل در سطح وسیع‌تری بین ایران و کشورهای عربی منجر شود و به ‌تدریج زمینه‌ساز کاهش شکاف‌ها و اختلافاتی شود که پیش‌تر تا حد زیادی تحت تاثیر سیاست‌های امریکا و برخی قدرت‌های غربی میان تهران و پایتخت‌های عربی ایجاد شده بود. فرجی‌راد در ادامه افزود: در عین حال، اگر این طرح هم حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت بشناسد و هم ایران بتواند در قالب آن، اورانیوم مورد نیازش را برای مصارف صلح‌آمیز علمی، پزشکی و صنعتی در خاک خود تولید و استفاده کند، در واقع این مدل می‌تواند توسعه یابد و به حوزه‌های دیگر نیز سرایت کند. به نظر من؛ مشارکت کشورهای عربی در این طرح، در صورت رعایت اصول حاکمیتی ایران، نه ‌تنها مانعی ندارد، بلکه رویکردی مثبت و آینده‌ساز محسوب می‌شود. فرجی‌راد در پاسخ به دیگر سوال «اعتماد» مبنی بر چرایی تشدید تنش‌ها میان تهران و تروییکای اروپایی همزمان با انجام مذاکرات میان ایران و امریکا گفت: این گزاره که میان امریکا، اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه برنامه‌های مرتبط با ایران هماهنگی وجود دارد، گزاره‌ای نیست که رد شود. در هر صورت نهادهای اطلاعاتی امریکا فعال‌اند و می‌دانند که آقای گروسی قرار است چه گزارشی منتشر کند. وقتی اروپایی‌ها از محتوای گزارش مطلع هستند، طبعا امریکایی‌ها هم در جریان هستند، بنابراین به نظر می‌رسد امریکا در این مقطع از چنین گزارش‌هایی و همچنین از قطعنامه‌های احتمالی شورای حکام، به عنوان ابزار فشار بر ایران استفاده می‌کند. به باور فرجی‌راد اما نکته قابل‌توجه این است که همزمان با گزارش آقای گروسی، طرحی هم از‌سوی امریکایی‌ها از طریق عمان به ایران ارایه شده که این هم می‌تواند بخشی از همان سیاست فشار باشد. اما درباره اروپا، من تصور می‌کنم مساله فراتر از فشار صرف است. در رفتار و موضع اروپایی‌ها نوعی روحیه انتقام‌جویانه دیده می‌شود؛ اروپا از ادعا و اتهام همکاری‌های ایران و روسیه، به‌ ویژه در زمینه جنگ اوکراین، نگران و حتی عصبی است. آنها بارها این موضوع را در مکالمات مستقیم، حتی در حد تماس‌های تلفنی با مقامات ایرانی، مطرح کرده‌اند. این استاد ژئوپلیتیک در ادامه به «اعتماد» گفت: به نظر من، نگرانی اروپا از همکاری‌های نظامی ادعایی ایران و روسیه، خوراک لازم برای تصویب یک قطعنامه شدیداللحن در شورای حکام را فراهم کرده؛ قطعنامه‌ای که می‌تواند مقدمه‌ای برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت باشد و مسیر فعال‌سازی مکانیزم ماشه را هموار کند. به گفته این استاد ژئوپلیتیک ما شاید گاهی نقش اروپا را دست‌کم می‌گیریم و تصور می‌کنیم اگر با امریکا به توافق برسیم، اروپا نیز به‌ صورت خودکار همراه خواهد شد، اما به اعتقاد من، چنین تصوری دقیق نیست و اروپا هم منافع و دغدغه‌های خاص خود را دارد، چراکه آنها مدعی‌اند ایران امنیت اروپا را به خطر انداخته است. فرجی‌راد با اشاره به اظهارات اخیر مکرون، رییس‌جمهور فرانسه خاطرنشان کرد؛ او به چین هشدار داد اگر نیروهای کره‌شمالی از روسیه خارج نشوند، ممکن است ناتو در حوزه پاسیفیک، یعنی منطقه‌ای که منافع چین در آنجاست، مستقر شود. این نشان‌دهنده آن است که اروپا، چین، کره‌‌شمالی و ایران را در یک جبهه در کنار روسیه می‌بیند و چنین برداشتی پیامدهای جدی برای روابط ایران و اروپا خواهد داشت. به گفته این استاد ژئوپلیتیک در نتیجه نمی‌توان با قاطعیت گفت که توافق با امریکا، به ‌تنهایی مشکل ایران با اروپا را هم حل خواهد کرد. ممکن است حتی پس از توافق، اروپا مسیر جداگانه‌ای در پیش بگیرد و راه‌های دیپلماتیک را ببندد. یکی از دلایل اصلی این نگرانی، دقیقا همان ادعای همکاری‌های ایران و روسیه در جنگ اوکراین است که دایما توسط اروپا مطرح می‌شود. فرجی‌راد در پایان به «اعتماد» گفت: از این‌رو ما باید از هم‌اکنون راه‌حلی پیدا کنیم. باید طرح‌هایی ارایه شود، همفکری صورت گیرد و راه گفت‌وگو با اروپا باز شود. زمان زیادی دراختیار نداریم. اگر شورای حکام در واکنش به گزارش گروسی، قطعنامه‌ای تند و سریع صادر کند و پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهد، ایران با یک بحران جدی مواجه خواهد شد، بنابراین، باید با هوشیاری، دیپلماسی پیش‌دستانه و ابتکار، مانع از چنین سناریویی شد.
بازار