بزرگنمايي:

کرمان رصد- تشکیل کارگروه ها و نشست های مختلف، بازدیدهای متعدد و تلاش برای رفع مشکلات ساختاری از جمله تعیین تکلیف اراضی دولتی و ملی که توسط حاشیه نشینان تصرف شده از جمله اقداماتی است که از بدو فعالیت دولت سیزدهم در مورد حاشیه نشینی مرکز استان کرمان شاهد هستیم.

درواقع رسیدگی جدی و عملیاتی به کمبودهای مناطق حاشیه شهر کرمان در دستور کار دولت قرار گرفته و چندین بازدید پشت سرهم ماه‌های اخیر استاندار کرمان از این مناطق و اظهارات وی به عنوان نماینده عالی دولت در استان نیز نشان می‌دهد ساماندهی مناطق حاشیه این شهر بزودی نهایی می شود تا پایانی بر مشکلات ساکنان این مناطق باشد.

الله‌آباد، شیشه‌گری، شرف‌آباد، شهرک شهید همت و شهرک چهارده معصوم محلات شناخته شده حاشیه‌ای در شهر کرمان هستند. محلاتی که بعضی کمتر و برخی بیشتر از نبود یا کمبود امکانات زیرساختی و عمرانی رنج می‌برند؛ رنجی چندین ساله که در پی مدیریت‌های نادرست سالیان گذشته، اولا به شکلی که نباید، ایجاد شده اند و روز به روز با گذشت سال ها وضعیت آنها بغرنج و عمیق تر شده تا جایی که در بعضی محلات مانند شهرک 14 معصوم، باوجود آنکه بسیاری از زمین های ملی در آن تصرف شده و خانه سازی ها به اوج رسیده پیدا کردن خیابانی بدون فراز و نشیب‌های نامعقول و پیدا کردن یک خانه بهداشت به آرزو تبدیل شده است.

از سال 91 و با پیگیری شورای تامین استان کرمان، کارگروه مبارزه با حاشیه‌نشینی و تصرف اراضی دولتی و نیز جلوگیری از تغییر کاربری اراضی تشکیل شده و برنامه هایی هم توسط این کارگروه انجام گرفته اما همانطور که در این مناطق حاشیه مشخص است، اقدام خاصی شکل نگرفته بود یا دستکم اقدامات کافی نبود.

اما می‌توان گفت جدی‌ترین تصمیم سال‌های اخیر برای حل مشکلات مناطق حاشیه شهر کرمان به شروع فعالیت دولت سیزدهم بر می گردد که این مشکل در اولویت قرار گرفت.

به دنبال این هماهنگی ها با پیگیری مسئولان دولتی، دستگاه قضا و تلاش نمایندگان مجلس بودئ که هماهنگی‌های لازم، اخذ مجوزه‌های مختلف و پیگیری امور توسط وزارت راه و شهرسازی به منظور ساماندهی حاشیه‌نشینی در شهر کرمان در دستور کار قرار گرفت.

در این مدت بود که محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان و راور در مجلس نیز با تشریح ابعاد مختلف طرح های ساماندهی حاشیه نشینی های کرمان گفت که یک الگوی علمی که همه ابعاد و زوایا در آن دیده شده باشد برای این شهر در نظر گرفته شده است.

وی مدل علمی پیش بینی شده برای ساماندهی مناطق حاشیه شهر کرمان را اینگونه تشریح کرد که تک تک محله‌ها به عنوان جامعه هدف قرار می‌گیرند. این نماینده مجلس همچنین به جزییاتی از این مدل علمی برای حل مسائل مناطق حاشیه شهر کرمان اشاره کرد و گفت که به عنوان‌ نمونه محله شهرک صنعتی به عنوان پایلوت (نمونه) انتخاب و بنیاد مسکن محور اجرای ساماندهی این منطقه می‌شود.

البته بعد از آن بویژه در آبان 1401 نشست‌های تخصصی دیگری نیز برای حل معضل حاشیه‌نشینی شکل گرفت؛ نشست‌هایی که رنگ و بویی قضایی و قانونی داشت و در یکی از همین نشست‌ها نماینده عالی قوه قضاییه در استان کرمان با بیان اینکه حاشیه‌نشینی بیشتر در اراضی دولتی شکل می‌گیرد گفت: نخستین ترک فعل مدیران زمانی رخ می‌دهد که نظارت کامل بر اراضی تحت نظارت خود را ندارند و زمینه حاشیه‌نشینی ایجاد می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم حمیدی تاکید کرد که قصه پُرغصه حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی سالهاست مطرح می‌شود اما در حقیقت در دولت‌ها هیچ اتفاقی برای مهار حاشیه نشینی نیافتاده در حالی که حاشیه نشینی منشا بروز بسیاری از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی است.

البته رییس کل دادگستری استان کرمان معتقد بود که دستگاه های اجرایی، انتظامی، قضایی و ... به‌تنهایی نمی‌توانند برای ساماندهی حاشیه‌نشینی اقدام کنند و دراین زمینه تمامی نهادها باید ید واحده باشند.

وی همچنین به تشکیل قرارگاهی برای ساماندهی حاشیه‌نشینی تاکید کرد که در این قرارگاه پیگیری شود که هر یک از دستگاه‌ها وظایف و مسئولیت‌های خود را به صورت کامل اجرایی کنند.

حاشیه‌نشینی در کرمان نیز مانند بسیاری از شهرهای کشورمان دلیل و علت‌های خاص خودش را دارد؛ گاهی فقر، گاهی خشکسالی یا نداشتن شغل و صدها دلیل ریز و درشت دیگر و البته سوءاستفاده برخی افراد که با تصرف زمین های ملی یا زدوبند با برخی افراد یا دستگاه ها به شکل تخلف، زمینه شکل گیری سکونتگاه های غیرمجاز را شکل می دهند که سبب می شود این پدیده ناموزون به وجود ‌بیاید؛ اما هر چه هست با وجود همه علت‌هایی که این پدیده داشته و دارد و تبعاتی که در جامعه شهری کرمان به وجود آورده موضوعی نیست که براحتی بتوان از کنارش گذشت.

دولت در میدان عمل حل حاشیه نشینی

واقعیت اما اینکه پیگیری ساماندهی مناطق حاشیه شهر کرمان در دولت سیزدهم قوت گرفت و از ابتدای این دولت تاکنون بیش‌از هفت بازدید محوری و متمرکز از محلات حاشیه شهر کرمان انجام شده است. با آغاز فعالیت محمد مهدی فداکار استاندار فعلی به صورت ویژه این بازدید ها از مناطق حاشیه شهر انجام و قول‌های مساعدی برای رفع معضلات این مناطق داده شد.

تعیین تکلیف مشکل مالکیت اراضی مناطق حاشیه‌ای، از نخستین تصمیم های فداکار استاندار کرمان بود که در بازدید از شهرک حاشیه ای شهید همت به آن تاکید کرد؛ همچنین در بازدید از شهرک چهارده معصوم به تشکیل کارگروه‌های(توانمندسازی و زیرساخت‌ها) اشاره شد که در قالب آنها تصمیم‌گیری برای حل مسائل مناطق حاشیه شهر کرمان انجام می‌شود.

شروع اقدامات عملی برای مقابله با حاشیه‌نشینی

اوایل فروردین ماه امسال در ادامه توجه دولت سیزدهم به موضوع حل مشکلات مناطق حاشیه شهر کرمان، استاندار کرمان در مجموعه‌ای از بازدیدهای فشرده و مستمر پشت سر هم، به مناطق مختلف حاشیه این شهر رفت تا از نزدیک در جریان موضوعات این مناطق باشد و رودرو با مردم حرف بزند و نوید اتفاقات تازه را در این مناطق دهد.

در یکی از همین بازدیدها که به همراه تیم استانداری به بازدید از محله چهارده معصوم شهر کرمان رفتیم از نزدیک در جریان اتفاقاتی که قرار شد برای مناطق حاشیه شهر کرمان بیافتد، قرار گرفتیم. در این بازدید چند ساعته در جریان نبود زیرساخت‌هایی مانند برق، گاز، آب، شبکه بهداشت و درمان و شبکه‌های ارتباطی، استاندار کرمان بر اجرایی شدن تصمیماتی برای ارائه خدمات زیر بنایی در این مناطق خبر داد، خدماتی که سال‌ها به آرزویی برای حاشیه‌نشینان کرمانی تبدیل شده بود و اهالی در گفت و شنودهای صمیمی با استاندار کرمان در مسجد محله از آن تحت عنوان عیدی دولت به خود یاد می‌کردند مردمانی که از لوله های آب برای گازکشی منازل خود استفاده کرده بودند و حتی تاکسی‌های اینترنتی هم برای ارائه خدمات به محله‌شان نمی‌آمدند.

در همان بازدید بود که استاندار کرمان بر نهایی شدن تصمیمی مبنی بر ساماندهی مناطق حاشیه شهر کرمان اشاره کرد و گفت: کار خدمات‌رسانی و ساماندهی حاشیه‌ها بویژه شهرک چهارده معصوم حتما شروع خواهد شد، این خطراتی که این مناطق دارند و ناامنی‌ها برای مردم و خانواده به وجود می‌آورد یا آبی (بارانی) که می‌آید و امکان عبور و مرور مردم را سد می‌کند باید حل شود. باید امنیت مردم حل شود و اگر فضا ساماندهی شود بعضی از مسائل اجتماعی و حواشی که وجود دارد خودبه‌خود حذف می‌شود.

پیگیری ساماندهی مناطق حاشیه‌ای

وی تاکید کرد: دوستان زیادی در قالب کارگروه‌های توانمندسازی و زیرساخت‌ها زحمت کشیدند و کاری انجام و برداشت‌هایی صورت گرفته است؛ اینکه زمین ها برای شهرداری یا برای دولت است، کجاها حریم است و چه جاهایی باید الحاق شود، باید در دستور کار قرار گیرد؛ این مسائل در مدت کوتاهی در فرایندی چندماهه توسط دوستان پیگیری شد و زحمت کشیدند این موضوع را جمع‌بندی کردند تا اینکه در جلسه‌ای باحضور دستگاه‌های خدمات‌رسان و مسئول موضوع این مناطق حاشیه‌ای از جمله شهرک چهارده معصوم تعیین تکلیف و تصمیم بر آن شد که کار ساماندهی این مناطق شروع شود و امیدواریم طی روزهای آینده این پیگیری برای ساماندهی مناطق حاشیه‌ای نهایی شود.
فداکار بیان کرد: برای مناطق حاشیه‌ای تصمیم گیری شده که چه کارهایی صورت گیرد؛ مشکل اینجا (شهرک چهارده معصوم) باید حل شود و شکی نیست؛ مردم این شهرک اکنون از آب استفاده می‌کنند و چه بهتر سیستم بیاید این آب را در اختیارتان قرار دهد و کنتور گذاشته شود و برق و گاز هم همینطور سازماندهی شده باشد و دستگاه‌های خدمات‌رسان کارشان را در این زمینه انجام دهند؛ البته قبل از آن کارهای قانونی باید اتفاق بیافتد و اگر قرار است الحاق شود این اتفاق صورت بگیرد تا خدمات رسانی بر مبنای آن شروع شود.

وی گفت: مساجد در این مناطق حاشیه جور همه دستگاه‌های دولتی و غیردولتی را می‌کشند و کار بزرگی در این مناطق انجام می دهند؛ ما هم حتما کمک خواهیم کرد تا فعالیت مساجد تقویت شود و مامن مردم باشد.
البته فداکار ضمن تاکید بر این موضوع که این موضوع ساماندهی مناطق حاشیه‌ای در شهر کرمان روند طولانی مدتی خواهد بود و امیدواریم رضایت مردم در این زمینه جلب شود اظهارداشت: در راستای حل مشکلات زیرساخت‌ها در مناطق حاشیه بحث سندها، تعیین تکلیف تصرفات و واگذاری‌ها باید حل شود و در اینصورت است که دستگاه‌های خدمات‌رسان امکان حضور و ارائه خدمات در این مناطق را خواهند داشت.

تعیین تکلیف مالکیت و اراضی بدون سند مناطق حاشیه شهر کرمان

در یکی دیگر از این بازدیدها که از شهرک شهید همت انجام شد، استاندار کرمان ضمن تاکید بر این موضوع که مالکیت و اراضی بدون سند تمام محلات حاشیه ای این استان از جمله الله آباد، شیشه گری، شرف آباد و شهرک شهید همت تعیین تکلیف شد، افزود: چند نقطه حاشیه‌ای در سالیان طولانی در شهر کرمان شکل گرفته که این مناطق نیازمند خدمات و امکانات است.

وی با بیان اینکه بخشی از زمین ها مشکل زیرساختی دارند، اظهار کرد: مشکل مالکیت برخی از اراضی مربوط به راه و شهرسازی، برخی شهرداری ها و سایر دستگاه هاست اما مالکیت این اراضی تعیین تکلیف و راه رفع این مشکل طراحی شده و اکنون می دانیم باید چکار کنیم.

نماینده عالی دولت در استان کرمان ضمن تاکید بر این موضوع که وضعیت حریم، محدوده و مالکیت ها در مناطق حاشیه ای کرمان تعیین تکلیف شده است و می توان کار اساسی در این حوزه انجام داد، به انجام یکسری از اقدامات ضروری در مناطق حاشیه شهر کرمان اشاره کرد و افزود: هزینه آب تقسیط و مشکل روشنایی باید بویژه در مناطق ضروری به فوریت رفع و گشت‌های امنیتی توسط نیروی انتظامی راه اندازی شود تا مشکل ناامنی باقی نماند. همچنین مشکل تامین سالن ورزشی منطقه حاشیه ای شهید همت را پیگیری می کنیم که قول واگذاری آن را دریافت کردیم؛ پنج مسجد موجود در این شهرک را نیز در حد توان کمک می کنیم تا فعالیت فرهنگی حداقلی در مساجد رونق یابد.

محدودسازی و ساماندهی مناطق حاشیه شهر کرمان در دستور کار

ما استاندار کرمان در تازه ترین سخنانی که درباره مناطق حاشیه شهر داشت در مصاحبه‌ای تاکید کرد که در راستای حل معضل مناطق حاشیه‌ای این شهر محدودسازی این مناطق و ساماندهی وضعیت موجود شامل ساماندهی زیرساخت‌هایی همچون کوچه‌ها، برق، آب، گاز، شبکه‌های ارتباطی و راه‌های دسترسی در دستور کار است.

وی حاشیه‌نشینی را بخش ناخوشایندی از چهره شهرها دانست، تاکید کرد که در کرمان هم متاسفانه به دلایل مختلفی این معضل توسعه یافته و افزود: برای حل معضل حاشیه‌نشینی چند کمیته تشکیل شده؛ ابتدا کمیته زیرساختی بود که در این زمینه اولویت ما بحث‌های عمرانی است و بحث زیر ساخت‌ها مانند آب، برق، گاز و تلفن را پیگیری می‌کنیم.

فداکار ادامه داد: کمیته دوم برای حل معضل حاشیه‌نشینی، کمیته توانمندسازی بوده که زیرمجموعه معاونت سیاسی استانداری است و اموری مانند آموزش را دربر می گیرد.

استاندار کرمان گفت: در محله‌های حاشیه، مساجد محور محله هستند که روحانیان مستقر در این مساجد کارهای خیلی خوبی انجام می‌دهند و عملا جور دستگاه‌های اداری را می‌کشند، در حالی که بعضی از این دستگاه ها در انجام وظایفشان غفلت کرده اند و در سایه غفلت این مسئولان حاشیه‌ها شکل گرفته است.

وی افزود: امیدواریم با محدودسازی و ساماندهی، معضلات مناطق حاشیه‌ای شهر کرمان جبران شود و امکانات درخوری برای ساکنان این مناطق فراهم آید؛ همچنین امید است با ساماندهی این مناطق چهره شهر از این وضعیت خارج شود.