کرمان رصد -

مزارع کشاورزی جنوب کرمان هم بازار داخلی را دارد هم بازار خارجی را. کشاورزان مهم‌ترین مرکز تولید محصولات استراتژیک خارج از فصل کشور، مشتریان دست به نقدی در روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس دارند. اما این محصولات نه براحتی به بازار داخلی می‌رود نه بازار خارجی. آنها برای تداوم صادرات تولیدات خود خواهان ایجاد شرکت‌های مدیریت صادرات حرفه‌ای شده‌اند؛ شرکت‌هایی که هم تجارت بین‌الملل را بلد باشند و هم توان مالی برای پیش نیازهای صادرات مانند سورتینگ و بسته‌بندی داشته باشند.
روزنامه ایران/ کرمان یکی از شش استان کشور است که طرح کشت محصولات خارج از فصل در آن اجرا می‌شود. محصولات خارج از فصل این استان از جمله پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی نه تنها بخش عمده‌ای از نیاز بازار داخلی استان‌هایی مانند تهران، اصفهان و دیگر استان‌ها را تأمین می‌کند بلکه راهی بازارهای صادراتی روسیه و کشورهای خلیج فارس می‌شود.
اما اوضاع همیشه بر وفق مراد کشاورزان نیست و معادلات با مشکلی در بازار داخلی مانند عرضه محصول در استان دیگر یا خللی در صادرات به هم می‌ریزد و کسی که در این میان بیشتر ضرر می‌کند کشاورز است.
این قصه تکراری است که کام کشاورزان منطقه را همه ساله در بازه زمانی اواخر آذر تا پایان خرداد که فصل برداشت محصول است تلخ می‌کند و کشاورزان با انبوهی از محصولات روی زمین مانده، روبه‌رو می‌شوند که به‌دلیل پایین بودن قیمت حتی چیدن آن صرفه اقتصادی ندارد.
برخی معتقدند بازار صادراتی مستمر چاره کار است و برخی اجرای کشت قراردادی را علاج درد کشاورزی جنوب کرمان می‌دانند، اما به گفته مسئولان هر کدام از این راهکارها در حال حاضر با کمبود زیرساخت مواجه است و مسئولان بخش کشاورزی و صادرات محصولات کشاورزی استان کرمان چشم انتظار تصمیمات فرا استانی در این زمینه هستند.
«فرامرز رستگاری» معاون زراعت جهاد کشاورزی کرمان در گفت‌و‌گو با «ایران» تصریح می‌کند: بازار برخی محصولاتی که کشاورزان جنوب کرمان تولید می‌کنند مانند خیار جالیزی، سیب زمینی، پیاز و گوجه فرنگی هم تابع بازار داخلی است و هم بازار خارجی و با عرضه محصول در استانی دیگر یا کاهش تقاضا برای صادرات، این بازار دچار نوسان می‌شود. در حال حاضر حدود 20 روز است که خیار گلخانه‌ای استان به‌دلیل عرضه خیار ورامین و هرمزگان و کاهش تقاضا در بازار آسیای میانه و اروپا با مشکل کاهش قیمت روبه‌رو شده است ولی کاهش قیمت خیار یا محصول دیگری از جمله گوجه فرنگی به حدی نیست که نیاز به مداخله دولت و خرید توافقی داشته باشد.
به‌گفته وی اکنون هر‌کیلو گوجه فرنگی در بازار داخلی جنوب کرمان با کیلویی 3 تا 6 هزار تومان خریداری می‌شود. این در حالی است که کشاورزان گوجه‌کار جنوب کرمان این قیمت را با توجه به زحمتی که آنها چند ماه است کشیده‌اند و قیمت تمام شده گوجه فرنگی اصلاً عادلانه نمی‌دانند و خواستار مداخله دولت هستند.
آنها می‌گویند دولت محصولات خارج از فصل تولید شده در جنوب کرمان را زیر پوشش کشت قراردادی ببرد تا آنها از این کابوس هر ساله رها شوند.
«فرامرز رستگاری» معاون جهاد کشاورزی جنوب کرمان در واکنش به این درخواست کشاورزان توضیح داد: ما نیز در جنوب کرمان کلید این طرح را از سال 96 زده‌ایم و من شخصاً عقیده دارم که کشت قراردادی می‌تواند نجات بخش کشاورزانی باشد که دسترنج یکساله‌شان روی دستشان می‌ماند اما واقعیت این است که هنوز زیرساخت‌های آن از جمله تشکل‌های صنفی قوی کشاورزان را نداریم.
وی خاطرنشان کرد: شکی نیست که کشاورزان زیر بار تغییر الگوی کشت حاکمیتی و دستوری نمی‌روند و ما اگر می‌خواهیم در قطب تولیدی مانند جنوب کرمان به کشاورز بگوییم فرضاً به جای پیاز بیاید «سورگوم» (ذرت خوشه‌ای) بکارد، باید صنایع فرآوری و زیرساخت آن را هم فراهم کنیم. واقعیت این است که جنوب کرمان مازاد تولید محصولات کشاورزی دارد اما برای بازاریابی داخلی و خارجی باید تشکل صنفی قوی و صادر کننده پای کار بیایند و دولت هم موانع پیش روی صادرات را تا جایی که سیاست‌های دولت اجازه می‌دهد برطرف کند. به‌گفته وی سالانه در این منطقه 4.5 میلیون تن محصول کشاورزی تولید می‌شود. در جنوب کرمان در حال حاضر 12هزار هکتار زیر کشت خارج از فصل پیاز، 11 هزار هکتار سیب زمینی، 1850 هکتار خیار گلخانه‌ای، 150 هزار هکتار گوجه فرنگی گلخانه‌ای و... می‌رود.
آغاز به‌کار پایانه صادرات کشاورزی جنوب کرمان خرداد 1401
«عباس جبالبارزی» عضو اتاق بازرگانی کرمان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید کرد: محصولات کشاورزی استان کرمان از جمله پسته و صیفی‌جات سهم بزرگی در صادرات غیرنفتی استان دارد اما ما هم مانند دیگر نقاط کشور با مشکلات و حلقه‌های مفقوده‌ای بین تولید محصول کشاورزی با صادرات مواجه هستیم که همین مسأله موجب می‌شود در شرایطی مانند حال حاضر که محصول روی دست کشاورز می‌ماند کمک عاجلی نتوانیم به کشاورزان داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه معمولاً محصولات صادراتی کشاورزی استان کرمان به روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌رود، افزود: خلأ ما در این بخش شرکت‌های مدیریت صادرات حرفه‌ای است چرا که در کشورهای مقصد ما با هلدینگ‌های صادراتی و شرکت‌های قوی طرف هستیم، پس لازم است شرکت‌های صادر کننده ما هم تجارت بین‌الملل بلد باشند و هم توان مالی برای پیش نیازهای صادرات مانند سورتینگ و بسته‌بندی داشته باشند.
اما متأسفانه مشکل فقط این بخش نیز نیست و سیاستگذاری‌های یک‌شبه و مقطعی سد بزرگی برسر راه صادرات محصولات کشاورزی است.
به‌عنوان مثال ما در سال 98 با تلاش شرکت‌های صادراتی فعال در آن موقع حجم خوبی از صادرات پیاز از جنوب کرمان داشتیم ولی به بهانه کمبود بازار داخلی، صادرات پیاز به یکباره ممنوع شد و متأسفانه 10 هزار تن پیاز روی دست کشاورز ماند؛ در واقع نه صادر شد نه در بازار داخلی مصرف شد.
این خط صادراتی که برای آن بسیار زحمت کشیده شده بود به یکباره قطع شد و بعداً هم کشور دیگری بازار صادراتی ما را گرفت، البته حرف ما این نیست که به بازار داخل توجه نشود بلکه دولت باید پادرمیانی کرده و به نوعی هزینه این تصمیم را بپردازد .در واقع ما وقتی می‌گوییم جنوب کرمان قطب کشاورزی است و انتظار صادرات محصولات کشاورزی آن را داریم، باید به نوعی سیاست پایدار را برای آن داشته باشیم.
وی تصریح کرد: در حال حاضر هم با وجود مشکلاتی که بحث سموم برای صادرات محصولات ما بر سر زبان‌ها انداخته ما به روسیه و برخی کشورهای خلیج فارس صادرات داریم، ولی باید اعتراف کنیم این صادرات هیچ همخوانی با تولید محصول در جنوب کرمان ندارد.
رئیس دفتر اتاق بازرگانی جنوب کرمان بحث تحریم‌ها و مشکلات وارد کردن ارز حاصل از صادرات را از دیگر مشکلات این بخش خواند و افزود: امیدواریم دولت سیزدهم با ایجاد فضای بهتر برای کسب‌وکار بتواند برخی مشکلات این بخش را از پیش پای صادرکنندگان بردارد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا کار پایانه صادرات محصولات کشاورزی که از چند سال پیش در جنوب کرمان آغاز شده به پایان نرسیده است؟ توضیح داد: البته کار ساخت ساختمان‌های مورد نیاز این پایانه صددرصد به اتمام رسیده و برخی ماشین‌آلات وارد شده اما کرونا و تحریم‌ها جلوی کار را گرفت ولی با تلاش‌هایی که از سوی استانداری و فعالان بخش صورت گرفته انتظار می‌رود این پایانه بتواند کار خود را از خردادماه 1401 آغاز کند.